tag:blogger.com,1999:blog-55462436400474764902023-11-16T04:16:47.972-08:00An Litríocht seo againneCailliomachashttp://www.blogger.com/profile/05537386285993218088noreply@blogger.comBlogger34125tag:blogger.com,1999:blog-5546243640047476490.post-26868012690275248742011-12-05T10:40:00.000-08:002011-12-05T10:40:07.099-08:00Rún an Bhonnáin<!--[if gte mso 9]><xml> <w:WordDocument> <w:View>Normal</w:View> <w:Zoom>0</w:Zoom> <w:TrackMoves/> <w:TrackFormatting/> <w:PunctuationKerning/> <w:ValidateAgainstSchemas/> <w:SaveIfXMLInvalid>false</w:SaveIfXMLInvalid> <w:IgnoreMixedContent>false</w:IgnoreMixedContent> <w:AlwaysShowPlaceholderText>false</w:AlwaysShowPlaceholderText> <w:DoNotPromoteQF/> <w:LidThemeOther>GA</w:LidThemeOther> <w:LidThemeAsian>X-NONE</w:LidThemeAsian> <w:LidThemeComplexScript>X-NONE</w:LidThemeComplexScript> <w:Compatibility> <w:BreakWrappedTables/> <w:SnapToGridInCell/> <w:WrapTextWithPunct/> <w:UseAsianBreakRules/> <w:DontGrowAutofit/> <w:SplitPgBreakAndParaMark/> <w:DontVertAlignCellWithSp/> <w:DontBreakConstrainedForcedTables/> <w:DontVertAlignInTxbx/> <w:Word11KerningPairs/> <w:CachedColBalance/> </w:Compatibility> <w:BrowserLevel>MicrosoftInternetExplorer4</w:BrowserLevel> <m:mathPr> <m:mathFont m:val="Cambria Math"/> <m:brkBin m:val="before"/> <m:brkBinSub m:val="--"/> <m:smallFrac m:val="off"/> <m:dispDef/> <m:lMargin m:val="0"/> <m:rMargin m:val="0"/> <m:defJc m:val="centerGroup"/> <m:wrapIndent m:val="1440"/> <m:intLim m:val="subSup"/> <m:naryLim m:val="undOvr"/> </m:mathPr></w:WordDocument> </xml><![endif]--><!--[if gte mso 9]><xml> <w:LatentStyles DefLockedState="false" DefUnhideWhenUsed="true"
DefSemiHidden="true" DefQFormat="false" DefPriority="99"
LatentStyleCount="267"> <w:LsdException Locked="false" Priority="0" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Normal"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="9" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="heading 1"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 2"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 3"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 4"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 5"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 6"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 7"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 8"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 9"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 1"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 2"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 3"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 4"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 5"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 6"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 7"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 8"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 9"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="35" QFormat="true" Name="caption"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="10" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Title"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="1" Name="Default Paragraph Font"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="11" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Subtitle"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="22" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Strong"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="20" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Emphasis"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="59" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Table Grid"/> <w:LsdException Locked="false" UnhideWhenUsed="false" Name="Placeholder Text"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="1" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="No Spacing"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 1"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 1"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 1"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 1"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 1"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 1"/> <w:LsdException Locked="false" UnhideWhenUsed="false" Name="Revision"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="34" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="List Paragraph"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="29" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Quote"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="30" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Intense Quote"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 1"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 1"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 1"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 1"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 1"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 1"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 1"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 1"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 2"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 2"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 2"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 2"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 2"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 2"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 2"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 2"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 2"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 2"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 2"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 2"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 2"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 2"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 3"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 3"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 3"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 3"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 3"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 3"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 3"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 3"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 3"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 3"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 3"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 3"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 3"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 3"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 4"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 4"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 4"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 4"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 4"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 4"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 4"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 4"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 4"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 4"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 4"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 4"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 4"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 4"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 5"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 5"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 5"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 5"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 5"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 5"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 5"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 5"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 5"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 5"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 5"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 5"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 5"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 5"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 6"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 6"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 6"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 6"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 6"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 6"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 6"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 6"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 6"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 6"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 6"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 6"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 6"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 6"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="19" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Subtle Emphasis"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="21" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Intense Emphasis"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="31" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Subtle Reference"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="32" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Intense Reference"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="33" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Book Title"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="37" Name="Bibliography"/> <w:LsdException Locked="false" Priority="39" QFormat="true" Name="TOC Heading"/> </w:LatentStyles> </xml><![endif]--><!--[if gte mso 10]> <style>
/* Style Definitions */
table.MsoNormalTable
{mso-style-name:"Table Normal";
mso-tstyle-rowband-size:0;
mso-tstyle-colband-size:0;
mso-style-noshow:yes;
mso-style-priority:99;
mso-style-qformat:yes;
mso-style-parent:"";
mso-padding-alt:0cm 5.4pt 0cm 5.4pt;
mso-para-margin:0cm;
mso-para-margin-bottom:.0001pt;
line-height:12.0pt;
mso-pagination:widow-orphan;
font-size:11.0pt;
font-family:"Calibri","sans-serif";
mso-ascii-font-family:Calibri;
mso-ascii-theme-font:minor-latin;
mso-fareast-font-family:"Times New Roman";
mso-fareast-theme-font:minor-fareast;
mso-hansi-font-family:Calibri;
mso-hansi-theme-font:minor-latin;
mso-bidi-font-family:"Times New Roman";
mso-bidi-theme-font:minor-bidi;}
</style> <![endif]--><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjkg-BPLWmV3RyHQlEYJVx0jw4yrHto2md4UR0UIzgnZklXa5whbX81Tla2aI1qheyOglAopM1ss4N8TsZWNoQgdmSogejzwCYTknvCQfGlVjk17cezg1SxkfDE0-_9vq6yOiwGrWEDk6gi/s1600/canvas.png" imageanchor="1" style="clear: right; float: right; margin-bottom: 1em; margin-left: 1em;"><img border="0" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjkg-BPLWmV3RyHQlEYJVx0jw4yrHto2md4UR0UIzgnZklXa5whbX81Tla2aI1qheyOglAopM1ss4N8TsZWNoQgdmSogejzwCYTknvCQfGlVjk17cezg1SxkfDE0-_9vq6yOiwGrWEDk6gi/s320/canvas.png" width="259" /></a><span style="font-family: "Palatino Linotype","serif"; font-size: 11.0pt; mso-ansi-language: GA; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-fareast-font-family: Calibri; mso-fareast-language: EN-US; mso-fareast-theme-font: minor-latin;">Tá an leabhar seo <a href="http://ormondo-fon.blogspot.com/2011/06/ce-scaoilfidh-run-bhonnain.html">molta</a> cheana agus an moladh sin tuilte aige. Bheadh sé molta dá mbeinnse i mo thost. Ach thaitin an sé chomh mór sin liom nach dteastaíonn uaim a bheith i mo thost faoi. Is breá an rud é leabhar Gaeilge a phiocadh suas agus fonn a bheith é a léamh agus leanúint ort go dtí an deireadh. Sin mar a tharla i mo chás-sa. </span><br />
<br />
<span style="font-family: "Palatino Linotype","serif"; font-size: 11pt;">Is iontach an chaoi a gcruthaítear suíomh agus sin agus roinnt de cheisteanna móra an lae inniu mar chúlra aige. Tá a fhios agam, tá áiféis ag baint leis an bplota, ach sin cuid mhór den spraoi. Agus cé déarfadh nach bhféadfadh a leithéid a bheith i gceist? Cá bhfios nach bhfuil cur i gcás Phroinsias Mhic a' Bhaird ceart sa leabhar seo ceart? Cá bhfios duit nach bhfuil grúpa rúnda amuigh ansin in áit éigin ag plotaireacht mar seo nó mar siúd? Mura mbeidís rúnda bheadh is againn fúthu. Ach sa méid is go bhfuil siad rúnda, níl a fhios againn fúthu. Mar sin tá siad ann gan fhios dúinn. Is breá liom an loighic bhuile sin agus tagann an leabhar seo i dtír air go paiteanta, I ndúluachar na bliana, i dtrátha achrannacha na Nollag teastaíonn spórt uainn, eálú. Géill dó. Cuir d’amhras san almóir go ceann scaithimhín.</span>Cailliomachashttp://www.blogger.com/profile/05537386285993218088noreply@blogger.com8tag:blogger.com,1999:blog-5546243640047476490.post-48824263783893228322011-05-01T08:24:00.000-07:002011-05-02T03:01:49.457-07:00Cúpla prionsabal oibre<div class="MsoNormal"><span lang="GA">De bhrí gur le lámhscríbhinní a bhímid ag plé agus muid i mbun stair na litríochta, tá gá le soiléiriú: cad tá i gceist againn nuair a luaimid dáta le téacs, an é dáta a scríofa atá i gceist nó dáta a chumtha? Deirtear gur cumadh Leabhar Gabhála go déanach san aonú haois déag. Ach is i Leabhar na Nuachonghabhála (nó an Leabhar Laighneach) atá an leagan is luaithe ar fáil (c. 1150). </span></div><div class="MsoNormal"><br />
</div><div class="MsoNormal"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjFajZ1PIvLeBUB-Kg_cCMaAPKFD8-TXFaHVs68NPY9g8ovWKeNaq0qWQhHWc_vqeDJHRSEOPmnx6NCp-j6LjtgjC3IQ_mSNrA_vqDGD9k2elxwzojvV7FVkObe7ycffhIXQSZ2AJgzffM1/s1600/img262.jpg" imageanchor="1" style="clear: right; float: right; margin-bottom: 1em; margin-left: 1em;"><img border="0" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjFajZ1PIvLeBUB-Kg_cCMaAPKFD8-TXFaHVs68NPY9g8ovWKeNaq0qWQhHWc_vqeDJHRSEOPmnx6NCp-j6LjtgjC3IQ_mSNrA_vqDGD9k2elxwzojvV7FVkObe7ycffhIXQSZ2AJgzffM1/s320/img262.jpg" width="221" /></a><span lang="GA">Níos suntasaí fós, deir Thomas Charles-Edwards agus Fergus Kelly faoi na <i>Bechbretha</i> a chuir siad in eagar 1983 gur dócha gur i lár na 7ú aoise a cumadh iad: ‘we suggest that it was composed about the middle of the 7th century.’ Is é sin abair, timpeall na bliana 650. An chóip is sine den téacs atá ar fáil (Ls. H.2.15A i gColáiste na Tríonóide, uimh. 1316 i gcatalóg Abbott agus Gwynn) is timpeall na bliana 1350 a scríobhadh é. Is é sin seacht gcéad bliain níos déanaí.</span></div><div class="MsoNormal"><br />
</div><div class="MsoNormal"><span lang="GA">De réir nósmhaireacht na staire mar a chleachtar inniu í, féachtar le ócáid choincréiteach oibiachtúil, ócáid sa saol fisiceach, d’fhéadfá a rá, a lua le ham oibiachtúil. Ar an gcaoi sin samhlaítear gur shuigh duine nó daoine síos am éigin timpeall na bliana 750 agus gur chuir sé / siad téacs le chéile den chéad uair arbh é an téacs é, <i>Bechbhretha</i>. Tá cúiseanna faoi leith ag na scoláirí leis sin a áitiú (tagairtí comhaimseartha nó iaraimseartha, dul na teanga). Ainneoin gur féidir a áitiú gur saol ann féin saol na lámhscríbhinní, go mbaineann sé le cultúr a raibh tuiscint eile aige d’am seachas mar atá againne, feictear dom go bhfuil cur chuige na scoláirí réasúnta i gcomhthéacs chultúr an lae inniu.</span></div><div class="MsoNormal"><br />
</div><div class="MsoNormal"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgj24jUxHxHKCfsUglyHwqNAs5904DR5JujdkyGkVQxuhN-HfXMK7T3h0uhEKZBOwBBk61j2uupgSXYZ1LopntEyLRIZfzaG2EGf2FpBBfRUM4pvbkZJLD_eWLsrdRSqCLLVnklhS_i1raj/s1600/img263.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgj24jUxHxHKCfsUglyHwqNAs5904DR5JujdkyGkVQxuhN-HfXMK7T3h0uhEKZBOwBBk61j2uupgSXYZ1LopntEyLRIZfzaG2EGf2FpBBfRUM4pvbkZJLD_eWLsrdRSqCLLVnklhS_i1raj/s320/img263.jpg" width="212" /></a><span lang="GA">Prionsabal eile nár mhiste a shoiléiriú dar liom, nach féidir talamh slán a dhéanamh den siar is aniar idir an traidisiún scríofa agus an traidisiún béil a luaigh mé <a href="http://litrocht.blogspot.com/2011/04/suil-siar.html">i mblag eile anseo</a>. Mar a léiríonn Mark Williams go soiléir agus go héifeachtach sa leabhar breá leis, <i>Fiery Shapes: Celestial portents and astrology in Ireland and Wales 700-1700</i>, toisc go bhfuil cur síos ar dhraíocht, nó ar néaladóireacht, nó na réaltaí is na pláinéid, i dtéacs liteartha lámhscríofa, ní féidir glacadh leis gur léiriú sin ar an teagasc a bhí beo sa traidisiún béil ag an am nó gur iarsma é de theagasc na ndraoithe, abair, nó gur athinsint é ar a gcuid saíochta, bíodh is go mb’fhéidir gur le draoithe a luafaí an nós nó an teagasc sin sa téacs.</span></div><div class="MsoNormal"><br />
</div><div class="MsoNormal"><span lang="GA">Mar sin, táim ag glacadh leis anseo, gurb éard tá uainn a bheachtú i stair na litríochta, dáta cumtha an téacs; agus chomh maith leis sin, glacaimis leis go bhfuil an téacs scríofa cuibheasach neamhspleách ar an litríocht bhéil mura bhfuil cúis mhaith againn lena mhalairt a chur i gcás.</span></div>Cailliomachashttp://www.blogger.com/profile/05537386285993218088noreply@blogger.com8tag:blogger.com,1999:blog-5546243640047476490.post-91523644975916521012011-04-26T10:47:00.000-07:002011-04-26T10:47:31.758-07:00Súil siar<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: right; margin-left: 1em; text-align: right;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjRGbbXyFWLYJEWG_ap46TYEQoHorfbftVBtfDZ4rByliY62ywvMWECV02JxoJ0xMOfQy_HpNRNcpp302HbgPpOb1cmy8ZYqMititsc21yNhZM91F7I3hth4xAdnqXk-1CDD-DkyWYfBPaF/s1600/LbCn.jpg" imageanchor="1" style="clear: right; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjRGbbXyFWLYJEWG_ap46TYEQoHorfbftVBtfDZ4rByliY62ywvMWECV02JxoJ0xMOfQy_HpNRNcpp302HbgPpOb1cmy8ZYqMititsc21yNhZM91F7I3hth4xAdnqXk-1CDD-DkyWYfBPaF/s320/LbCn.jpg" width="281" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;"><i>Íomhá as Leabhar Cheanannais</i></td></tr>
</tbody></table>Ceann de na smaointe a bhí agam agus mé ag tosú ar an mblag seo ní hamháin cúpla focal a rá faoi phíosaí litríochta a shíl mé a bhí go maith nó a raibh spéis agam iontu, ach freisin, breacrianadh, beagán ad hoc, a dhéanamh ar theacht chun cinn agus fhorbairt na litríochta féin. B'fhéidir nár mhiste súil sciobtha a chaitheamh siar. Tá dhá shruth sa litríocht nach mór a choinneáil i gcuimhne, an sruth scríofa agus an bhéalaithris. Níl aon amhras ach gur mór ag na Gaeil an bhéalaithris - agus is ea fós. Ó bhéal go béal a tháinig a gcuid scéalta, dánta, teagaisc, miotas anuas. Thosaigh an litríocht scríofa leis na clocha oghaim agus tar éis theacht na Críostaíochta, tháinig an litríocht lámhscríofa chun cinn.Ach ní ar an bpointe nó is sa Laidin a scríobhadh na leabhair ar dtús. Sin ráite tá cuid den litríocht bhéil ar coimeád sna lámhscríbhinní, mar shampla, cuid den fhilíocht is sine dá bhfuil againn, dánta molta na ríthe Laighneacha a ceapadh den chéad uair, seans, sa chúigiú haois. Sa séú haois le teacht in inmhe Cholm Cille, tháinig an dá aicme, na filí, lucht na litríochta béil agus an chléir Chríostaí, lucht na litríochta scríofa, ag teacht níos gaire dá chéile. Tig linn Amhra Cholaim Cille le Dallán Forgaill (597) a áireamh mar phíosa a thugann an dá thaobh leis, an traidisiún béil agus an traidisiún scríofa, an chéad phíosa a rinne sin is dócha, dá bhfuil ar marthain.Ina dhiaidh sin is ea a forbraíodh múnlaí scríofa eile i nGaeilge, is dóigh liom, annála, mar shampla, agus beathaí naomh. Tá súil agam leanúint leis an scéal... ach cén uair?Cailliomachashttp://www.blogger.com/profile/05537386285993218088noreply@blogger.com2tag:blogger.com,1999:blog-5546243640047476490.post-39908071298882247622011-02-05T07:46:00.000-08:002011-02-06T06:12:33.339-08:00Magnum numerum versuum<div class="MsoNormal"><table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: right; text-align: right;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEj_3fLT_V2_nhe-ZHVNPF18vnLp361BRTZyYzQflDJ4W8T59gssAjX8WUIoBg5kH4Lz5m_mQu360bSzv3gNtaRu-c0ju4SHfUQNU54wiuIsKJaosUh1In3SME-Wppa34BMtP_E97WU2T0Lb/s1600/Picture2.jpg" imageanchor="1" style="clear: right; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEj_3fLT_V2_nhe-ZHVNPF18vnLp361BRTZyYzQflDJ4W8T59gssAjX8WUIoBg5kH4Lz5m_mQu360bSzv3gNtaRu-c0ju4SHfUQNU54wiuIsKJaosUh1In3SME-Wppa34BMtP_E97WU2T0Lb/s1600/Picture2.jpg" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;"><i>Mapa Béarla de na hOileáin</i></td></tr>
</tbody></table><span lang="GA">Bhí mé ag caint le daoine an lá cheana faoi scéal a bhí ar Raidió na Gaeltachta: <i>Leabhar Inis Bearachain</i> a bheith á sheoladh. Céard é Leabhar Inis Bearachain? Tá an freagra <a href="http://muintearas.com/reatha/?p=414">anseo</a>: “Is éard atá i Leabhar Inis Bearachain ná lámhscríbhinn filíochta Ghaeilge a scríobh fear darbh ainm Michael Connolly in Inis Bearachain sa bhliain 1882. Tá an lámhscríbhinn sin curtha in eagar ... ag <a href="http://www.galwayindependent.com/profiles/profiles/andreas-vogel-%11-educator/">Andreas Vogel</a>.” </span></div><div class="MsoNormal"><br />
</div><div class="MsoNormal"><span lang="GA">Ar aon chuma, is éard a bhí daoine ag rá liom nach scríobhtaí rud ar bith síos. Luadh roinnt filí agus daoine eile a chum véarsaí agus a d’insíodh scéalta i gceantar na nOileán i gConamara. Ní úsáidfeadh duine ar bith acu peann agus páipéar. Aithrisíodh cuid de na véarsaí dom; bhí siad glic, cliste, cuid acu an-ghreannmhar, an-stíliúil. Bhí íoróin i gcuid acu a chuirfeadh Heine i gcuimhne duit. Agus áibhéil leochaileach i gcuid eile a bhí chomh éadrom le cleite gearrcaigh.</span></div><div class="MsoNormal"><br />
</div><div class="MsoNormal"><span lang="GA">Scríobh Julius Caesar an méid seo dhá mhíle bliain ó shin agus é ag caint faoi na draoithe sa Ghaill; is sliocht cáiliúil é i measc lucht an léinn cheiltigh as De Bello Gallico, leabhar 6, caibidil 14:</span></div><div class="MsoNormal"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="color: purple; margin-left: 36pt;"><span lang="GA">Magnum ibi numerum versuum ediscere dicuntur; itaque annos nonnulli vicenos in disciplina permanent. Neque fas esse existimant, ea literis mandare, cum in reliquis fere rebus, publicis privatisque rationibus, Graecis utantur literis. Id mihi duabus de causis instituisse videntur; quod neque in vulgum disciplinam efferri velint, neque eos, qui discant, literis confisos, minus memoriae studere....</span></div><div class="MsoNormal" style="margin-left: 36pt;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="color: #134f5c; margin-left: 36pt;"><span lang="GA">Deirtear fúthu go bhfoghlaimíonn siad líon mór véarsaí ansin; ar an gcaoi sin fanann roinnt acu fiche bliain faoi theagasc. Ná ní cheapann siad go bhfuil sé ceart iad a scríobh síos, bíodh is go n-úsáideann siad litreacha Gréagacha i mbeagnach gach réimse eile. Tá an nós sin ann, dar liom, ar dhá chúis; mar nach maith leo an teagasc a thabhairt don phobal i gcoitinne, agus nach maith go dtabharfadh lucht foghlama níos lú aire don chuimhne dá mbeidís ag brath ar litreacha....</span></div><div class="MsoNormal" style="margin-left: 36pt;"><br />
</div><div class="MsoNormal"><span lang="GA">Ní hé a theastaíonn uaim a rá go bhfreagraíonn filí Inis Bearachain agus na nOileán do dhraoithe na sean-Ghaille. Ach is éard tá mé a rá, go traidisiúnta, ag dul siar na mílte bliain, go bhfuil gné láidir seachliteartha ag baint le “litríocht” na Gaeilge. </span></div><div class="MsoNormal"><br />
</div><div class="MsoNormal"><span lang="GA">Féach go bhfuil fadhb againn focal a chur air. Deir Caesar “disciplina” agus úsáidim an focal “teagasc” ag freagairt dó sin. Ach cén focal atá againn ar na véarsaí seo? Filíocht is dócha. Ach tá seanchas i gceist chomh maith, agus scéalta, agus iliomad eile: tomhais, seanfhocail, comhairlí, “piseoga”.</span></div><div class="MsoNormal"><br />
</div><div class="MsoNormal"><span lang="GA">Ceann de na fáthanna nach bhfuil na lámhscríbhinní atá againn - os cionn 5000 acu - chomh saibhir is ba mhaith linn a bheidís – nach bhfuil mórán iontu faoi bhia agus bhéilí, faoi riarachán an taoisigh, faoin ailtireacht, faoi chúrsaí ceoil, faoi chúrsaí ceardaíochta, filíocht aiceanta – go raibh na nithe sin suite go daingean i dtraidisiún oilte a sheachain an scríbhneoireacht – agus sin a bheag nó a mhór, sílim, ar na cúiseanna a luaigh Caesar: gur fearrde an fhoghlaim an chuimhne láidir nach bhfuil ag brath ar an scríobh; agus dá mbeadh 'an teagasc' scríofa síos go raibh sé ar fáil do dhaoine lasmuigh den ghrúpa, den cheird.</span></div>Cailliomachashttp://www.blogger.com/profile/05537386285993218088noreply@blogger.com2tag:blogger.com,1999:blog-5546243640047476490.post-75119631404558593362010-10-08T04:53:00.000-07:002010-10-08T06:48:46.656-07:00Taitneamh na litríochta<a onblur="try {parent.deselectBloggerImageGracefully();} catch(e) {}" href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhHp5ylUhoMzFmD6ZEmJJzC5lJFVn5rv33K-bkytJbuvcAMcY6-5iDtjTs5wua-bMhMu6CpIYOfnmck6jriR3r8gldmGuWYkNYXgau2J0dkq1FJ1K01tXkF5xLaxY2zjVO6VWoHZIHY9m4h/s1600/favela.jpg"><img style="float: right; margin: 0pt 0pt 10px 10px; cursor: pointer; width: 200px; height: 133px;" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhHp5ylUhoMzFmD6ZEmJJzC5lJFVn5rv33K-bkytJbuvcAMcY6-5iDtjTs5wua-bMhMu6CpIYOfnmck6jriR3r8gldmGuWYkNYXgau2J0dkq1FJ1K01tXkF5xLaxY2zjVO6VWoHZIHY9m4h/s200/favela.jpg" alt="" id="BLOGGER_PHOTO_ID_5525664900869364914" border="0" /></a><br />Ceann de na nithe is taitneamhaí faoin léitheoireacht agus faoin litríocht i gcoitinne nuair a tharlaíonn an pléisiúr a thugann siad duit go héasca gan choinne. Caithfidh mé a rá go gceannaím roinnt leabhar Gaeilge de bharr dualgais, ar son na cúise, nó amanta le dóchas. Ní go hannamh a tharlaíonn sé go sleamhnaíonn an leabhar as mo lámh uaim ar bhealach éigin. Tugaim faoi deara nach bhfuilim á léamh níos mó.<br /><br />B'iontach an rud a tharla nuair a thosaigh mé ag léamh <span style="font-style: italic;">Favela</span> le Alex Hijmans. Bhí mé tar éis a ghealladh dom féin go léifinn é tar éis dom <a href="http://aonghus.blogspot.com/2009/10/geal-ina-orlai-trid-dubh.html">moladh Aonghuis</a> a léamh an bhliain seo caite. Ach d'imigh na míonna thart go dtí gur cheannaigh mé é. Thosaigh mé air ansin agus mealladh mé. In ionad an leabhar sleamhnú uaim thugas faoi deara go rabhas á léamh go leanúnach, go raibh fonn orm é a léamh, go raibh mé ag cur spéise ann, agus sin ainneoin gur shíl mé go mb'fhéidir nach mbeadh oiread sin mealladh san ábhar dom: cur síos ar thréimhse a chaith an t-údar i gceantar bocht i gcathair Salvador sa Bhrasaíl. Léigh mé an leabhar ó thús deireadh gan stró.<br /><br />Níor mealladh go dtí é: an t-ábhar féín agus na daoine a cuireadh in aithne dom sa leabhar - níl fonn orm iad a lua - b'fhearr liom go gcuirfeá féin aithne orthu gan mise a bheith mar idirghabhálaí - na suíomha spéisiúla ina bhfuair an t-údar é féin - rudaí chomh simplí le é féin a fheiceáil i bhfuinneog siopa, cupán caife, réiteach bia - agus an cur síos iriseoireachta - nach raibh iomarcach ar chor ar bith - ar staid shocheacnamaíoch an cheantair, na creidimh dhifriúla, na féilte agus an chaoi ar comóradh iad.<br /><br />Ar bhealach simplí, go fánach nó go formhothaithe, geall leis, cuireadh ceisteanna móra faoi mo bhráid: creideamh, sonas, grá, an daonnacht, fulaingt, éagothroime, réamhchlaontaí. Go seolfaí go héasca agus ar bhealach chomh taitneamhach mé chuig smaoineamh ceisteach ar na hábhair sin, ba é sainchomhartha na sárlitríochta é, déarfá.<br /><br />Tá an leabhar seo pléite cheana ag Aonghus, mar a deirim, agus <a href="http://miseaine.blogspot.com/2009/10/meon-mioscais-mearbhall.html">in áiteanna eile</a> i sféar seo na mblag agus tá <a href="http://www.alexhijmans.com/Alex_Hijmans/Favela_-_an_blag/Favela_-_an_blag.html">blag ag Alex</a> féin anois ag leanúint leis an leabhar ar a shuíomh féin. <a href="http://blagcoislife.blogspot.com/2010/05/alex-hijmans-favela-2009.html">Cois Life</a> a d'fhoilsigh an leabhar i 2009.<br /><br /><div style="text-align: center;"><a onblur="try {parent.deselectBloggerImageGracefully();} catch(e) {}" href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEi-haG8L-aPTlT7zzPCIZu-H534QKM6vuxjYJvWOJnUNXczu2uV-yTpaalqqoVzacmHhSLp2Xr3Hl1j53c0MQgj0Q49xaDFtgO_6YA_4vjj1XZkZJ8a76KAZAo28kNA_ibGbdMSkriWPc6f/s1600/AlexHijmans.jpg"><img style="display: block; margin: 0px auto 10px; text-align: center; cursor: pointer; width: 320px; height: 239px;" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEi-haG8L-aPTlT7zzPCIZu-H534QKM6vuxjYJvWOJnUNXczu2uV-yTpaalqqoVzacmHhSLp2Xr3Hl1j53c0MQgj0Q49xaDFtgO_6YA_4vjj1XZkZJ8a76KAZAo28kNA_ibGbdMSkriWPc6f/s320/AlexHijmans.jpg" alt="" id="BLOGGER_PHOTO_ID_5525660055011174114" border="0" /></a><br /><span style="font-style: italic;">Alex Hijmans agus Nilton Reis</span><br /></div><div style="text-align: center;"><br /></div>Cailliomachashttp://www.blogger.com/profile/05537386285993218088noreply@blogger.com5tag:blogger.com,1999:blog-5546243640047476490.post-29658800664496718722010-10-06T14:47:00.000-07:002010-10-06T15:18:13.160-07:00Gaelachas an Tí Mhóir<a onblur="try {parent.deselectBloggerImageGracefully();} catch(e) {}" href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEit9VsByG4Onh3VnkieWCo3VXCYz5gzulE0x3s53Ew2qPwtOXa5KHA6pXHuODnKeSckpha9FhO1ojEbYDc3l8KttxfzBIYIRwZGKg5SEDbHzIwWdzpAZ3KdxL3Bt6w5Q_4HXasdkLkCJW9o/s1600/Teachm%C3%B3r.JPG"><img style="float: right; margin: 0pt 0pt 10px 10px; cursor: pointer; width: 320px; height: 240px;" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEit9VsByG4Onh3VnkieWCo3VXCYz5gzulE0x3s53Ew2qPwtOXa5KHA6pXHuODnKeSckpha9FhO1ojEbYDc3l8KttxfzBIYIRwZGKg5SEDbHzIwWdzpAZ3KdxL3Bt6w5Q_4HXasdkLkCJW9o/s320/Teachm%C3%B3r.JPG" alt="" id="BLOGGER_PHOTO_ID_5525059268848331074" border="0" /></a><br />Dhá shruth a bhíonn i gceist: (a) an litríocht féin agus (b) cothú, caomhnú agus cur chun cinn na litríochta. Ní miste dúinn cuimhniú gur minic gurb é sruth (b) anseo a thug sruth (a) ar aghaidh chuig an chéad ghlúin eile. Feictear dom gur tharla sin san naoú haois déag nuair a bhreathnaigh uas-mheánaicme chinsealach na tíre i ndiaidh litríocht agus ardchultúr na Gaeilge. Tháinig mé trasna ar an méid seo i leabhrán beag, <span style="font-style: italic;">An Saol in Éirinn, 1800-45. Social Life in Ireland 1800-45</span>, bailiúchán de léachtaí Thomas Davis i mBéarla in eagar ag R.B. McDowell (Baile Átha Cliath, 1957):<br /><blockquote><br /><span style="color: rgb(0, 153, 0);">County histories began to be written and county archaelogical societies founded. If you look at the membership lists of these old societies you will see how fully they justified their claims to be impartial and representative and how often in their hands history, contrary to her usual habit, seemed, when investigated without prejudice, to heal old grievances rahter than to inflame them. In the second quarter of the nineteenth century all Ireland was traversed by scholars in gigs and dog carts measuring raths, recording legends, evolving theories or even more enthusiastically refuting them. It was the age of Graves and Prim as well as of O'Donovan and O'Curry and in almost every Irish country house you will find traces of its passage: perhaps in some feeble antiquarian water colour on the wall; perhaps it is a pile of dusty archaelogical journals in the attic.</span></blockquote><span style="color: rgb(0, 153, 0);"><span style="color: rgb(0, 0, 0);">Hubert Butler a scríobh an méid sin san aiste sa leabhar, 'The Country House - The Life of the Gentry'. Agus leanann sé air ag labhairt faoin íde béil a thug an lucht arsaíochta seo dóibh siúd ná raibh meas acu ar an tseandacht.<br /><br /><blockquote><span style="color: rgb(0, 153, 0);">It is as though, like their grandfathers, these country scholars saw their opponents in the guise of Judas or Beelzebub. But we owe a great deal to their ill-temper. If it had not been for these unofficial bodies with their backbone of educated country gentlemen, Newgrange would have been destroyed to make a county Meath by-road and Clonmacnois and Glendalough would have been irreparably damaged.<br /></span><br /><span style="color: rgb(0, 153, 0);"></span><span style="color: rgb(0, 153, 0);"></span><br /></blockquote>An rud nach ndeir Butler ach atá fíorthábhachtach sa chomhthéacs seo, go raibh Gaeilge ag cuid mhaith de lucht úd na dtithe móra i lár na naoú haoise déag. Ní stair agus seandálaíocht amháín ba chás leo ach seanlitríocht na Gaeilge - féach foilseacháin an Archaelogical Society agus an Ossianic Society. Cinnte bhí Gaeilge ag Graves, Ó Donabháin, agus Ó Comhraí. Níl a fhios agam faoi Prim. Sochaí détheangach a bhíodh sna tithe móra.<br /></span><blockquote><br /></blockquote></span><span style="color: rgb(0, 153, 0);"></span>Cailliomachashttp://www.blogger.com/profile/05537386285993218088noreply@blogger.com4tag:blogger.com,1999:blog-5546243640047476490.post-28808002382156758562010-09-07T08:57:00.000-07:002010-09-07T10:44:10.229-07:00Coillte na Gaeilge<a onblur="try {parent.deselectBloggerImageGracefully();} catch(e) {}" href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEixGTuBTbh-alZNeW0JBY4xyjO-qJjjV66iy6Z7hXMGsyADqwaXe7Sw5rf1LDyldVcNiRTd7N3fwmf9DdFQ69SlCp4WyeSykNc7aCqm1FhE0xBlTCK5OgjgSD7-YR_PQXR38GY9fnkxz-c4/s1600/Coill.jpg"><img style="float: right; margin: 0pt 0pt 10px 10px; cursor: pointer; width: 240px; height: 320px;" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEixGTuBTbh-alZNeW0JBY4xyjO-qJjjV66iy6Z7hXMGsyADqwaXe7Sw5rf1LDyldVcNiRTd7N3fwmf9DdFQ69SlCp4WyeSykNc7aCqm1FhE0xBlTCK5OgjgSD7-YR_PQXR38GY9fnkxz-c4/s320/Coill.jpg" alt="" id="BLOGGER_PHOTO_ID_5514203128537747618" border="0" /></a>
<br /><meta equiv="Content-Type" content="text/html; charset=utf-8"><meta name="ProgId" content="Word.Document"><meta name="Generator" content="Microsoft Word 10"><meta name="Originator" content="Microsoft Word 10"><link rel="File-List" href="file:///C:%5CDOCUME%7E1%5CLiam%5CLOCALS%7E1%5CTemp%5Cmsohtml1%5C01%5Cclip_filelist.xml"><!--[if gte mso 9]><xml> <w:worddocument> <w:view>Normal</w:View> <w:zoom>0</w:Zoom> <w:compatibility> <w:breakwrappedtables/> <w:snaptogridincell/> <w:applybreakingrules/> <w:wraptextwithpunct/> <w:useasianbreakrules/> </w:Compatibility> <w:browserlevel>MicrosoftInternetExplorer4</w:BrowserLevel> </w:WordDocument> </xml><![endif]--><style> <!-- /* Font Definitions */ @font-face {font-family:"MS Reference Serif"; panose-1:2 4 5 2 5 4 5 2 3 3; mso-font-charset:0; mso-generic-font-family:roman; mso-font-pitch:variable; mso-font-signature:536871559 0 0 0 415 0;} /* Style Definitions */ p.MsoNormal, li.MsoNormal, div.MsoNormal {mso-style-parent:""; margin:0cm; margin-bottom:.0001pt; mso-pagination:widow-orphan; font-size:12.0pt; font-family:"MS Reference Serif"; mso-fareast-font-family:"Times New Roman"; mso-bidi-font-family:"Times New Roman";} @page Section1 {size:595.3pt 841.9pt; margin:72.0pt 90.0pt 72.0pt 90.0pt; mso-header-margin:35.4pt; mso-footer-margin:35.4pt; mso-paper-source:0;} div.Section1 {page:Section1;} --> </style><!--[if gte mso 10]> <style> /* Style Definitions */ table.MsoNormalTable {mso-style-name:"Table Normal"; mso-tstyle-rowband-size:0; mso-tstyle-colband-size:0; mso-style-noshow:yes; mso-style-parent:""; mso-padding-alt:0cm 5.4pt 0cm 5.4pt; mso-para-margin:0cm; mso-para-margin-bottom:.0001pt; mso-pagination:widow-orphan; font-size:10.0pt; font-family:"Times New Roman";} </style> <![endif]--> <p class="MsoNormal">Leabhar ar chuala mé iomrá riamh air ach nár bhreathnaigh mé i gceart air, gan trácht ar é a léamh, <i>Silva Gadelica</i>. 'Na Coillte Gaelacha' nó 'Foraois na Gaeilge' nó 'Coillte na Gaeilge' an t-aistriú a dhéanfainn ar an teideal Laidine. Thóg mé anuas den tseilf é an lá cheana. Is iontach an leabhar é. Staindis Mac Aodha Ó Gráda, Standish Hayes O’Grady mó mar a thug sé air féin sa réamhrá Gaeilge a chuir sé leis an leabhar: Stainndis mac an Aodhaig mheic Dhiarmada óig úi Ghráda, a chuir le chéile.</p><p class="MsoNormal">
<br /></p> <p class="MsoNormal"><o:p> </o:p></p> <p class="MsoNormal">Is éard atá ann cnuasach de scéalta agus de phíosaí eile as seanlámhscríbhinní Gaeilge a thrascríobh Ó Gráda agus a d’fhoilsigh sa bhiain 1892. Bolg an tsoláthair a thugann Staindis féin air agus ní heol dom aon leabhar eile a thugann spléachadh chomh cuimsitheach agus chomh cruinn ar litríocht na Gaeilge agus sin mar atá sí le fáil sna lámhscríbhinní. Mar gheall ar gur trascríobh a rinne an t-eagarthóir ar na sleachta tá sé deacair iad a léamh. Ach tá a dhraíocht féin ag baint le cló a léamh atá chomh gar sin don bhunleagan lámhscríofa.</p><p class="MsoNormal">
<br /></p> <p class="MsoNormal"><o:p> </o:p></p> <p class="MsoNormal">Bhí an-tionchar ag an leabhar seo ar fhoirmiu chanón litríochta na Gaeilge, dar liom. Bíodh is go bhfuil sé le fáil ar an <a href="http://www.archive.org/details/silvagadelicaixx01ograuoft">idirlíon</a> shíl mé nár mhiste a bhfuil ann a bhreacadh síos anseo go hachomair, le go mbeidh tuairim ag daoine faoina bhfuil ann. Cuirim síos anseo teideal gach píosa mar atá sé os cionn an phíosa féin ag Ó Gráda (litreacha móra agus beaga, sínte fáda etc. díreach mar atá aige féin ach focail mar ‘in so’ nó ‘in so síos’ fágtha ar lár), an lámhscríbhinn a bhfuil sé le fáil inti agus dáta scríofa na lámhscríbhinne, mar atá sin tugtha in <i>Silva Gadelica</i>. Aon áit go bhfuil an t‑eolas anseo difriúil óna bhfuil in <i>Silva Gadelica</i> tugaim sin le fios le cló corcra. Tá foinsí an eolais agam féin le fáil ar an mblag tacaíochta <a href="http://xn--foins-3sa.blogspot.com/">Foinsí</a>.
<br /></p><p class="MsoNormal">
<br /></p><p class="MsoNormal">Seasann ARÉ d’Acadamh Ríoga na hÉireann; Chatsworth do Chatsworth House, <a href="http://lismoreheritagecentre.blogspot.com/2010/02/book-of-lismore-introduction-by-donald.html">Chatsworth</a>, Derbyshire, Sasana; CnT do Choláiste na Tríonóide, Baile Átha Cliath; LB do Leabharlann an Breataine, Londain.</p><p class="MsoNormal">
<br /></p> <p class="MsoNormal"><o:p> </o:p></p> <p class="MsoNormal" style="text-align: center; font-weight: bold; color: rgb(51, 204, 0);" align="center"><i>Silva Gadelica<o:p></o:p></i></p> <p class="MsoNormal"><o:p> </o:p></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 36pt; text-align: justify; text-indent: -36pt; line-height: 150%; color: rgb(0, 102, 0);">
<br /></p><p class="MsoNormal" style="margin-left: 36pt; text-align: justify; text-indent: -36pt; line-height: 150%; color: rgb(0, 102, 0);">Naomhsheanchas</p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 36pt; text-align: justify; text-indent: -36pt; line-height: 150%;">1. ‘Betha Chiaráin tSaighre’ LB, Egerton 112 (1780-2)</p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 36pt; text-indent: -36pt; line-height: 150%;">2. ‘Betha Mholaise Dhaimhinse’ LB, Additional 18,205 (16ú haois)</p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 36pt; text-indent: -36pt; line-height: 150%;">3. ‘Betha Mhaighnenn Chille Mhaighnenn’ LB, Egerton 91 (15ú haois)</p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 36pt; text-indent: -36pt; line-height: 150%;">4. ‘Betha Chellaigh chille Alaidh’ ARÉ, <i>An Leabhar Breac</i> .i. <i>Leabhar Mór Dúna Daighre</i> (roimh 1411)</p><p class="MsoNormal" style="margin-left: 36pt; text-indent: -36pt; line-height: 150%;">
<br /></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 36pt; text-indent: -36pt; line-height: 150%;"><o:p> </o:p></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 36pt; text-indent: -36pt; line-height: 150%; color: rgb(0, 102, 0);">Scéalta agus Seanchas</p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 36pt; text-indent: -36pt; line-height: 150%;">5. ‘Stair ar Aed baclámh’ Chatsworth, <i>Leabhar Mhic Cárthaigh Riabhaigh</i> nó ‘The Book of Lismore’ (15ú haois)</p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 36pt; text-indent: -36pt; line-height: 150%;">6. ‘Aided Diarmada meic Fergusa cerrbeoil’ LB, Egerton 1782 (<span style="color: rgb(153, 51, 102);">1517</span>) </p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 36pt; text-indent: -36pt; line-height: 150%;">7. ‘Genemain Aeda sláne’ ARÉ, <i>Leabhar na hUidhre</i> (roimh 1106)</p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 36pt; text-indent: -36pt; line-height: 150%;">8. ‘Tochmarc Becfhola’ LB, Egerton 1781 (<span style="color: rgb(153, 51, 102);">1484-87</span>)</p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 36pt; text-indent: -36pt; line-height: 150%;">9. ‘Imthecht Caenchomraic’ Chatsworth, <i>Leabhar Mhic Cárthaigh Riabhaigh</i> nó ‘The Book of Lismore’ (15ú haois)</p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 36pt; text-indent: -36pt; line-height: 150%;">10. ‘Teasmholadh Corbmaic úi Cuinn ocus Finn meic Cumhaill’ LB, Egerton 1782 (<span style="color: rgb(153, 51, 102);">1517</span>)</p><p class="MsoNormal" style="margin-left: 36pt; text-indent: -36pt; line-height: 150%;">
<br /></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 36pt; text-indent: -36pt; line-height: 150%;"><o:p> </o:p></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 36pt; text-indent: -36pt; line-height: 150%; color: rgb(0, 102, 0);">Fiannaíocht</p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 36pt; text-indent: -36pt; line-height: 150%;">11. ‘Airem muintiri Finn’ LB, Egerton 1782 (<span style="color: rgb(153, 51, 102);">1517</span>)</p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 36pt; text-indent: -36pt; line-height: 150%;">12. ‘Agallamh na Senórach’ Chatsworth, <i>Leabhar Mhic Cárthaigh Riabhaigh</i> nó ‘The Book of Lismore’ (15ú haois)</p><p class="MsoNormal" style="margin-left: 36pt; text-indent: -36pt; line-height: 150%;">
<br /></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 36pt; text-indent: -36pt; line-height: 150%;"><o:p> </o:p></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 36pt; text-indent: -36pt; line-height: 150%; color: rgb(0, 102, 0);">Scéalta agus Seanchas</p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 36pt; text-indent: -36pt; line-height: 150%;">13. ‘Aided Echach maic Maireda’ ARÉ, <i>Leabhar na hUidhre</i> (roimh 1106)</p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 36pt; text-indent: -36pt; line-height: 150%;">14. ‘Aided Ferghusa’ (‘Echtra ríg thuaithe luchra is lupracán go hEmhain agus fochonn báis Fherghusa mhic Léide ríg Ulad’) LB, Egerton 1782 (<span style="color: rgb(153, 51, 102);">1517</span>)</p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 36pt; text-indent: -36pt; line-height: 150%;">15. ‘Geinemain Cormaic ua Chuinn’ ARÉ, <i>Leabhar Bhaile an Mhóta</i> nó <span style="color: rgb(102, 0, 204);">Leabhar Breac Mhic Aodhgáin</span> (c. 1400)</p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 36pt; text-indent: -36pt; line-height: 150%;">16. ‘Echtra Laegaire meic Chrimthainn go magh mell’ Chatsworth, <i>Leabhar Mhic Cárthaigh Riabhaigh</i> nó ‘The Book of Lismore’ (15ú haois)</p><p class="MsoNormal" style="margin-left: 36pt; text-indent: -36pt; line-height: 150%;">
<br /></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 36pt; text-indent: -36pt; line-height: 150%;"><o:p> </o:p></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 36pt; text-indent: -36pt; line-height: 150%; color: rgb(0, 102, 0);">Finscéalta / Fiannaíocht</p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 36pt; text-indent: -36pt; line-height: 150%;">17. ‘Tóraighecht in ghilla dhecair ocus a chapaill’ LB, Additional 34,119 (1765)</p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 36pt; text-indent: -36pt; line-height: 150%;">18. ‘Echtra in chetharnaig chaoilriabaig nó chetharnaig úi Dhomnaill do réir dhruinge’ LB, Additional 18,747 (1800)</p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 36pt; text-indent: -36pt; line-height: 150%;">19.<span style=""> </span>‘Bodach an chóta lachtna’<span style=""> </span>(‘Ag so turus Caoil an iarainn meic ríg na Tesáille go hEirinn agus chom mífhortúnach is d’éirig a shiubal leis’) LB, Egerton 154 (19ú haois)</p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 36pt; text-indent: -36pt; line-height: 150%;">20. ‘Leighes coise Chéin mheic Mhaeilmuaid mheic Bhriain’ LB, Egerton 1781 (<span style="color: rgb(153, 51, 102);">1484-87</span>)</p><p class="MsoNormal" style="margin-left: 36pt; text-indent: -36pt; line-height: 150%;">
<br /></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 36pt; text-indent: -36pt; line-height: 150%;"><o:p> </o:p></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 36pt; text-indent: -36pt; line-height: 150%; color: rgb(0, 102, 0);">Fiannaíocht</p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 36pt; text-indent: -36pt; line-height: 150%;">21. ‘Bruidhen chéise Chorainn’ LB, Additional 18,747 (1800)</p><p class="MsoNormal" style="margin-left: 36pt; text-indent: -36pt; line-height: 150%;">
<br /></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 36pt; text-indent: -36pt; line-height: 150%;"><o:p> </o:p></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 36pt; text-indent: -36pt; line-height: 150%; color: rgb(0, 102, 0);">Scéalta agus Seanchas</p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 36pt; text-indent: -36pt; line-height: 150%;">22. ‘Fotha chatha Mucramha ocus fochonn oidheda Lugaid meic chon’ CnT, <i style="color: rgb(102, 0, 204);">Leabhar na Nuachongbhála</i><span style="color: rgb(102, 0, 204);"> nó </span><i style="color: rgb(102, 0, 204);">Leabhar Laighneach</i> (roimhe agus b’fhéidir i ndiaidh 1160)</p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 36pt; text-indent: -36pt; line-height: 150%;">23. ‘Cath Chrionna’ Chatsworth, <i>Leabhar Mhic Cárthaigh Riabhaigh</i> nó ‘The Book of Lismore’ (15ú haois)</p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 36pt; text-indent: -36pt; line-height: 150%;">24. ‘Echtra mac Echach muigmedoin’ ARÉ, <i>Leabhar Bhaile an Mhóta</i> <span style="color: rgb(102, 0, 204);">nó </span><span style="font-style: italic;"><span style="color: rgb(102, 0, 204);">Leabhar Breac Mhic Aodhgáin</span> </span>(c. 1400)</p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 36pt; text-indent: -36pt; line-height: 150%;">25. ‘Aided Crimthainn meic Fidaig ocus trí mac Echach muigmedóin .i. Brian. Ailill. Fiachra’ <span style="color: rgb(102, 0, 204);">ARÉ, </span><i style="color: rgb(102, 0, 204);">Leabhar Bhaile an Mhóta</i><span style="color: rgb(102, 0, 204);"> (c. 1400)</span></p><p class="MsoNormal" style="margin-left: 36pt; text-indent: -36pt; line-height: 150%;">
<br /></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 36pt; text-indent: -36pt; line-height: 150%;"><o:p> </o:p></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 36pt; text-indent: -36pt; line-height: 150%; color: rgb(0, 102, 0);">Fiannaíocht</p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 36pt; text-indent: -36pt; line-height: 150%;">26. ‘Bruiden bheg na hAlmaine’ LB, Additional 18,747 (1800)</p><p class="MsoNormal" style="margin-left: 36pt; text-indent: -36pt; line-height: 150%;">
<br /></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 36pt; text-indent: -36pt; line-height: 150%;"><o:p> </o:p></p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 36pt; text-indent: -36pt; line-height: 150%; color: rgb(0, 102, 0);">Scéalta agus Seanchas</p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 36pt; text-indent: -36pt; line-height: 150%;">27. ‘Echtra Thaidg mheic Chéin’ Chatsworth, <i>Leabhar Mhic Cárthaigh Riabhaigh</i> nó ‘The Book of Lismore’ (15ú haois)</p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 36pt; text-indent: -36pt; line-height: 150%;">28. ‘Bórama’ CnT, <i style="color: rgb(102, 0, 204);">Leabhar na Nuachongbhála</i><span style="color: rgb(102, 0, 204);"> nó </span><i style="color: rgb(102, 0, 204);">Leabhar Laighneach</i> (roimhe agus b’fhéidir i ndiaidh 1160)</p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 36pt; text-indent: -36pt; line-height: 150%;">29. ‘Mionanala’ LB Egerton 1782</p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 36pt; text-indent: -36pt; line-height: 150%;">30. ‘Iartaighe na hingine colaighe do Ghrécaib’ CnT, <i style="color: rgb(51, 51, 255);">Leabhar na Nuachongbhála</i><span style="color: rgb(51, 51, 255);"> nó </span><i style="color: rgb(51, 51, 255);">Leabhar Laighneach</i> (roimhe agus b’fhéidir i ndiaidh 1160)</p> <p class="MsoNormal" style="margin-left: 36pt; text-indent: -36pt; line-height: 150%;">31.’Ní d’iongantaib aenaig Taillten’ CnT, <i style="color: rgb(102, 0, 204);">Leabhar na Nuachongbhála</i><span style="color: rgb(102, 0, 204);"> nó </span><i style="color: rgb(102, 0, 204);">Leabhar Laighneach</i> (roimhe agus b’fhéidir i ndiaidh 1160)<o:p></o:p></p> <p class="MsoNormal" style="line-height: 150%;"><o:p> </o:p></p> Cailliomachashttp://www.blogger.com/profile/05537386285993218088noreply@blogger.com5tag:blogger.com,1999:blog-5546243640047476490.post-24976236864868777012010-07-08T10:39:00.000-07:002010-07-08T12:50:04.110-07:00"Early Christian Ireland"<a onblur="try {parent.deselectBloggerImageGracefully();} catch(e) {}" href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhiGml1wvsnGDucFmP2yX6ypxbzhFFzTRwDxeQ_-Y465L3wxlznMYW9K66hJG6P6iU-K87P57bI2hxDEVv39ZO2Q0iFzYCg3Q28_NBo223uiTPCg9iSu1hi23PRSk3KoaUzEPavlB_7xZ63/s1600/earlyci.jpg"><img style="float: right; margin: 0pt 0pt 10px 10px; cursor: pointer; width: 180px; height: 269px;" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhiGml1wvsnGDucFmP2yX6ypxbzhFFzTRwDxeQ_-Y465L3wxlznMYW9K66hJG6P6iU-K87P57bI2hxDEVv39ZO2Q0iFzYCg3Q28_NBo223uiTPCg9iSu1hi23PRSk3KoaUzEPavlB_7xZ63/s320/earlyci.jpg" alt="" id="BLOGGER_PHOTO_ID_5491622036568658338" border="0" /></a><br /><br /><span style="font-family:georgia;">Ceann de na leabhair is cuimsithí dá bhfuil feicthe agam faoi luath-stair na </span>hÉireann is ea <span style="font-style: italic;">Early Christian Ireland</span> le T.M. Charles- Edwards, foilsithe ag Cambridge University Press sa bhliain 2000. Tá tagairt déanta agam don leabhar seo cúpla uair <a href="http://litrocht.blogspot.com/2010/01/fionn-in-ifreann.html">cheana</a>. Clúdaíonn sé an tréimhse go hiomlán agus go heolgaiseach ó thús na cúigiú haoise agus teacht Phádraig, go dtí teacht na Lochlannach sa naoú haois. Pléann an leabhar an córas sóisialta Gaelach a bhí suas ag an am, an Féinneachas, teacht na Críostaíochta, an eaglais luath, Colm Cille, Columbán, teacht chun cinn Ard Mhacha agus Uí Néill, agus cúrsaí ríthe agus ríochta. Is breá an leabhar é go cinnte.<br /><br />Ach níor mhiste cúpla rud a shonrú faoi. Sa chéad áit, níl aon leisce ar an údar aghaidh a thabhairt ar staid an eolais agus na scoláireachta faoi na hábhair atá á bplé aige ag am scríofa an leabhair. Bua é sin aige. Ach ciallaíonn sé gur mó spáis a thugann sé do réiteach cruacheisteanna an léinn, i gcásanna áirithe, ná don chur síos leathan.<br /><br />Ceangailte leis sin tá an dara pointe ba mhaith liom a dhéanamh, is é sin go mbíonn an dearcadh aige lonnaithe i Sasana go minic. Is breá an soiléiriú a thugann sé ar theacht chun cinn Ard Mhacha in ionad Chill Dara mar phríomheaspagóideacht na hÉireann ag deireadh na seachtú aoise agus an chaoi a lonnaíonn sé sin i gcomhthéacs theacht chun cinn Chanterbury i Sasana ag an am céanna. Is breá freisin an cur síos atá aige ar an bhfanaiceach Sasanach, Wilfred, a bhí gníomhach i rith na tréimhse sin. Ní ceart cúrsaí na hÉireann ag an am sin - ná ag aon am - a scaradh ó chúrsaí comhaimseartha sa Bhreatain ná sa chuid eile den Eoraip. Mar sin féin ní mór don léitheoir spéiseanna agus tosaíochtaí an scríbhneora agus an staraí a chur san áireamh: go leor leor plé ar Wilfrid, mar shampla, agus gan ach tagairt amháin do Johannes Scotus Eriugena. Ní gá gurb ionann spéiseanna an léitheora Ghaelaigh agus an staraí Béarla i Sasana.<br /><br />An tríú pointe, dar liom, tá sé níos tromchúisí ach fásann sé go díreach as dearcadh agus spéiseanna an staraí agus as an díospóireacht chomhaimseartha idir staraithe na luath-thréimhse. Is é seo é. Tá fíorbheagán sa leabhar seo faoin litríocht. An té a bheadh ag súil le léargas ar luath-stair litríocht na Gaeilge, ní anseo a gheobhadh sé é. Tá an leabhar seo go maith ag soláthar cúlra don litríocht. Ach tá stair chuimsitheach na litríochta - rud is díol spéise dúinne - gan a bheith ann.Cailliomachashttp://www.blogger.com/profile/05537386285993218088noreply@blogger.com2tag:blogger.com,1999:blog-5546243640047476490.post-44488792784832237372010-06-02T14:13:00.000-07:002010-06-02T14:23:07.760-07:00Éan gaile<a onblur="try {parent.deselectBloggerImageGracefully();} catch(e) {}" href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiqyzm1Gi3ME0BR5wYcHxYl8TXgZYoTfrKk3Ck0x1IXPrUyWPxNP_s7uBxY0W5wi7ZkDYFla-TyE2j7Rp3ciiYN6d6QuIwJWwCl9tHt89Dk6xapITOArQWH60iuTWaUTrtwKdKTA4OIBceY/s1600/clogad.gif"><img style="display: block; margin: 0px auto 10px; text-align: center; cursor: pointer; width: 245px; height: 238px;" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiqyzm1Gi3ME0BR5wYcHxYl8TXgZYoTfrKk3Ck0x1IXPrUyWPxNP_s7uBxY0W5wi7ZkDYFla-TyE2j7Rp3ciiYN6d6QuIwJWwCl9tHt89Dk6xapITOArQWH60iuTWaUTrtwKdKTA4OIBceY/s320/clogad.gif" alt="" id="BLOGGER_PHOTO_ID_5478289727845901186" border="0" /></a>
<br /><meta equiv="Content-Type" content="text/html; charset=utf-8"><meta name="ProgId" content="Word.Document"><meta name="Generator" content="Microsoft Word 10"><meta name="Originator" content="Microsoft Word 10"><link rel="File-List" href="file:///C:%5CDOCUME%7E1%5CLiam%5CLOCALS%7E1%5CTemp%5Cmsohtml1%5C01%5Cclip_filelist.xml"><o:smarttagtype namespaceuri="urn:schemas-microsoft-com:office:smarttags" name="PersonName"></o:smarttagtype><!--[if gte mso 9]><xml> <w:worddocument> <w:view>Normal</w:View> <w:zoom>0</w:Zoom> <w:compatibility> <w:breakwrappedtables/> <w:snaptogridincell/> <w:applybreakingrules/> <w:wraptextwithpunct/> <w:useasianbreakrules/> </w:Compatibility> <w:browserlevel>MicrosoftInternetExplorer4</w:BrowserLevel> </w:WordDocument> </xml><![endif]--><!--[if !mso]><object classid="clsid:38481807-CA0E-42D2-BF39-B33AF135CC4D" id="ieooui"></object> <style> st1\:*{behavior:url(#ieooui) } </style> <![endif]--><style> <!-- /* Font Definitions */ @font-face {font-family:"MS Reference Serif"; panose-1:2 4 5 2 5 4 5 2 3 3; mso-font-charset:0; mso-generic-font-family:roman; mso-font-pitch:variable; mso-font-signature:536871559 0 0 0 415 0;} /* Style Definitions */ p.MsoNormal, li.MsoNormal, div.MsoNormal {mso-style-parent:""; margin:0cm; margin-bottom:.0001pt; mso-pagination:widow-orphan; font-size:12.0pt; font-family:"MS Reference Serif"; mso-fareast-font-family:"Times New Roman"; mso-bidi-font-family:"Times New Roman";} @page Section1 {size:595.3pt 841.9pt; margin:72.0pt 90.0pt 72.0pt 90.0pt; mso-header-margin:35.4pt; mso-footer-margin:35.4pt; mso-paper-source:0;} div.Section1 {page:Section1;} --> </style><!--[if gte mso 10]> <style> /* Style Definitions */ table.MsoNormalTable {mso-style-name:"Table Normal"; mso-tstyle-rowband-size:0; mso-tstyle-colband-size:0; mso-style-noshow:yes; mso-style-parent:""; mso-padding-alt:0cm 5.4pt 0cm 5.4pt; mso-para-margin:0cm; mso-para-margin-bottom:.0001pt; mso-pagination:widow-orphan; font-size:10.0pt; font-family:"Times New Roman";} </style> <![endif]--> <p class="MsoNormal">
<br /></p> <p class="MsoNormal">Tá an frása suimiúil seo (ach coigeartú áirithe nua-Ghaeilge déanta agam air) le fáil in <i>Lorgaireacht an tSoidhigh Naofa</i>:</p> <p style="color: rgb(0, 102, 0);" class="MsoNormal"></p><blockquote>Ro éirigh bruth agus borrfadh Sir Galafas á fheicsin, go raibhe a éan gaile ar foluamhain uasa innibh agus uasa anáil....</blockquote><p></p> <p class="MsoNormal">Ní cosúil gur choincheap neamhghnách é sa litríocht go mbeadh ‘éan gaile’ ag éirí amach as laoch agus ag foluain os a chionn; is é sin éan de shaghas éigin ar éan 'gaisce' é, nó b’fhéidir éan ceo nó éan deataigh a d’fheictí nuair a bhíodh gaiscíoch ar buile.</p><p class="MsoNormal">
<br /></p> <p class="MsoNormal">Is éard is ‘én gaile,’ ann dar le DIL, ‘<i>bird of </i><st1:personname><i>val</i></st1:personname><i>our</i>, a phenomenon supposed to accompany the martial fury of heroes (<i>cf</i>. O. Ir. lúan láith).’ Tugann siad samplaí eile. Tá an ceann seo le fáil in <i>Imeachta Aeniasa</i>, an t‑aistriúchán Gaeilge a rinneadh ar <i>Aeneid</i> Virgilius am éigin sa cheathrú haois déag (aistriúchán cruinn ach ciorraithe é) agus atá le fáil i Leabhar Bhaile an Mhóta. Tá Tuirnd (Turnus) tar éis<span style=""> </span>Paill (Pallas) a mharú. Nuair a chloiseann Aenias an scéal tá olc air.</p> <p class="MsoNormal"></p><blockquote style="color: rgb(255, 0, 0);"><p class="MsoNormal">In tan tra rochuala Aenias in sgel sin, doeirigh a bruth 7 a brig and, 7 a fherg 7 a gal curudh, 7 adraig a en gaile co mbai for luamain uasa cind. Ba ferg nathrach ferg Aenias in tan sin....</p></blockquote><p class="MsoNormal">Ba mhaith liom a chur i gcás – is é sin is píosa fantaisíochta de chuidse é ‑ gur deilbh den éan gaile atá ar bharr an chlogaid sin thuas a fuarthas in Ciumesti sa Rómáin sa bhliain 1961; agus gur chuid é den <a href="http://litrocht.blogspot.com/2009/11/sean-cheol.html">trealamh scanraithe</a><span style=""> </span>a chleachtadh na Gaeil agus iad i mbun cogaíochta, mar aon le buabhaill, screadach, béicíl, agus gleo coitinn. <a href="http://books.google.ie/books?id=FC88tv-iwXsC&pg=PA43&lpg=PA43&dq=celtic+bird+helmet&source=bl&ots=0OC6iNkYrQ&sig=-BefpVxBbD6pldsaJtZV-sek1MY&hl=ga&ei=_sYGTJDqBJiQ4gbxkdTQDA&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=2&ved=0CA0Q6AEwAQ#v=onepage&q=celtic%20bird%20helmet&f=false">Tá hinsí ar na sciatháin</a> sa chaoi is go mbidís ag bogadh suas síos agus an gaiscíoch ag treabhadh roimhe is ag déanamh creiche. Deirtear gur fiach dubh é an t‑éan.</p> Cailliomachashttp://www.blogger.com/profile/05537386285993218088noreply@blogger.com4tag:blogger.com,1999:blog-5546243640047476490.post-88696790249215825882010-05-17T09:36:00.000-07:002010-05-17T10:13:41.911-07:00Má al chuing<a onblur="try {parent.deselectBloggerImageGracefully();} catch(e) {}" href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEilEWWIwVo4If1D1tPd0l81nEOQees8EYtq5ybQ7Eat_bqZXwg1K9LlNjDmujtXLlmv3QH3PWfA4H_bEXkjFWzGJXRfy5BurBRfhBKfRkQNsFfW8Gp8AW7yzloov_rxJRYly9Ne0Zr6USR-/s1600/Dh%C3%A1+Chioch+Danann.jpg"><img style="display: block; margin: 0px auto 10px; text-align: center; cursor: pointer; width: 320px; height: 214px;" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEilEWWIwVo4If1D1tPd0l81nEOQees8EYtq5ybQ7Eat_bqZXwg1K9LlNjDmujtXLlmv3QH3PWfA4H_bEXkjFWzGJXRfy5BurBRfhBKfRkQNsFfW8Gp8AW7yzloov_rxJRYly9Ne0Zr6USR-/s320/Dh%C3%A1+Chioch+Danann.jpg" alt="" id="BLOGGER_PHOTO_ID_5472280907770174210" border="0" /></a>
<br /><meta equiv="Content-Type" content="text/html; charset=utf-8"><meta name="ProgId" content="Word.Document"><meta name="Generator" content="Microsoft Word 10"><meta name="Originator" content="Microsoft Word 10"><link rel="File-List" href="file:///C:%5CDOCUME%7E1%5CLiam%5CLOCALS%7E1%5CTemp%5Cmsohtml1%5C01%5Cclip_filelist.xml"><!--[if gte mso 9]><xml> <w:worddocument> <w:view>Normal</w:View> <w:zoom>0</w:Zoom> <w:compatibility> <w:breakwrappedtables/> <w:snaptogridincell/> <w:applybreakingrules/> <w:wraptextwithpunct/> <w:useasianbreakrules/> </w:Compatibility> <w:browserlevel>MicrosoftInternetExplorer4</w:BrowserLevel> </w:WordDocument> </xml><![endif]--><style> <!-- /* Font Definitions */ @font-face {font-family:"MS Reference Serif"; panose-1:2 4 5 2 5 4 5 2 3 3; mso-font-charset:0; mso-generic-font-family:roman; mso-font-pitch:variable; mso-font-signature:536871559 0 0 0 415 0;} /* Style Definitions */ p.MsoNormal, li.MsoNormal, div.MsoNormal {mso-style-parent:""; margin:0cm; margin-bottom:.0001pt; mso-pagination:widow-orphan; font-size:12.0pt; font-family:"MS Reference Serif"; mso-fareast-font-family:"Times New Roman"; mso-bidi-font-family:"Times New Roman";} @page Section1 {size:595.3pt 841.9pt; margin:72.0pt 90.0pt 72.0pt 90.0pt; mso-header-margin:35.4pt; mso-footer-margin:35.4pt; mso-paper-source:0;} div.Section1 {page:Section1;} --> </style><!--[if gte mso 10]> <style> /* Style Definitions */ table.MsoNormalTable {mso-style-name:"Table Normal"; mso-tstyle-rowband-size:0; mso-tstyle-colband-size:0; mso-style-noshow:yes; mso-style-parent:""; mso-padding-alt:0cm 5.4pt 0cm 5.4pt; mso-para-margin:0cm; mso-para-margin-bottom:.0001pt; mso-pagination:widow-orphan; font-size:10.0pt; font-family:"Times New Roman";} </style> <![endif]--> <p class="MsoNormal">Ceann de na scéalta is diamhaire dar liom ‘Tochmarc Emire’, an scéal a insíonn faoin gcaoi a ndeachaigh Cú Chulainn ag suirí le hÉimhear, iníon Fhorghaill Monaigh, agus faoin gcaoi ab éigean dó triall go hAlbain ag foghlaim gaisce ina dhiaidh sin chun í a fháil.</p><p class="MsoNormal">
<br /></p> <p class="MsoNormal"><span style=""> </span>Ní dhíreoidh mé anseo ach ar cheann de na míreanna is diamhaire sa scéal: an t‑agallamh idir Cú Chulainn agus Éimhear nuair a chastar ar a chéile den chéad uair iad. Ní miste agallamh a thabhairt air. Caitheann an bheirt ceisteanna dúfhoclacha lena chéile. Ag tástáil éirime, intleachta, oiliúna, agus oiriúnachta a chéile atá siad. Tá a fhios acu araon an duais atá ann don té a n‑éiríonn leis nó léi sa tástáil: colainn an duine eile.</p><p class="MsoNormal">
<br /></p> <p class="MsoNormal"><span style=""> </span>Óna thaobh seisean de, tá Cú Chulainn breá sásta le hÉimhear agus é breá réidh duais a cholainne féin a bhronnadh uirthi. Ag féachaint dó ar a bhfuil le feiceáil dá brollach thar a léine deir sé: ‘Caín a mag sa mag alchuing.’ Is é sin, is caoin an mhá í sin, má atá thar ceangal.</p> <p class="MsoNormal"><span style=""> </span>Ach níl sé chomh héasca sin Éimhear a shásamh. ‘Ní shroichfidh aon duine an mhá sin,’ ar sise, ‘nach maraíonn céad fear ar gach áth ó Áth Scéine Meann ar Ollbhine go dtí Banchuing céad ar a mbrúchtann Brea dlúthdhosach Fedelm.’</p><p class="MsoNormal">
<br /></p> <p class="MsoNormal"><span style=""> </span>Mar a deirim is téacs diamhair é agus ní hí an chuid is lú den diamhair brí na bhfocal. Tá go leor amhras faoina gciallaíonn focail áirithe sa mhír sin thuas. Mar shampla léitear an focal ‘alchuing’ mar aon fhocal amháin a chiallaíonn ‘raca arm.’ Sin é an léamh ar ghlac Thomas Kinsella leis nuair a d’aistrigh sé abairt sin Chú Chulainn go Béarla mar seo: ‘I see a sweet country,’ he said. ‘I could rest my weapon there.’ Tá sin go deas, agus macalla ann de ‘country matters’ Hamlet fiú amháin. Ach tar éis dom breathnú ar Ghraiméar Thurneysen § 825, chuaigh mise sa seans thuas lena léamh mar dhá fhocal: al (= thar, ar an taobh thall de) + cuing.</p><p class="MsoNormal">
<br /></p> <p class="MsoNormal"><span style="">
<br /><a onblur="try {parent.deselectBloggerImageGracefully();} catch(e) {}" href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEj6kzXhcMPHUgsiRzfmzQxpYsVraDgbjOS_cJ9PPyVQTegJNGDGHJsZb3aRlvYpOomeTVMgRBZb8ZJLCeNixdiph2uWduXA2JLWyjSqPmWLvfdaioMwDPJAKXy1EGPJzAp9riz8ICBSRx_J/s1600/gath.jpg"><img style="display: block; margin: 0px auto 10px; text-align: center; cursor: pointer; width: 310px; height: 320px;" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEj6kzXhcMPHUgsiRzfmzQxpYsVraDgbjOS_cJ9PPyVQTegJNGDGHJsZb3aRlvYpOomeTVMgRBZb8ZJLCeNixdiph2uWduXA2JLWyjSqPmWLvfdaioMwDPJAKXy1EGPJzAp9riz8ICBSRx_J/s320/gath.jpg" alt="" id="BLOGGER_PHOTO_ID_5472283299010528626" border="0" /></a>
<br /></span>Ar an gcaoi chéanna tá amhras ann faoi fhocail<span style=""> </span>Éimhire. ‘Comainm n‑arcait’ a deir sí, mar shampla, agus ceaptar gurb ionann sin agus ‘céad’ nó bhí an focal ‘arcait’ i mBéarla na bhFilí, nó focal cosúil leis, agus an bhrí ‘céad’ leis.<span style=""> </span>Ní hamháin sin ach tá an ghluais Laidine ‘vulnerare centum’ curtha leis sa lámhscríbhinn. Agus cad é 'Brea' agus an mbrúchtann sé nó sí? 7rl.</p><p class="MsoNormal">
<br />
<br /></p> <p class="MsoNormal"><span style=""> </span>Ar aon chuma leanann Cú Chulainn air ag labhairt faoin má agus cé chomh caoin is atá sí agus ní fhaigheann de freagra ach tuilleadh coinníollacha a bheith leagtha anuas air.</p><p class="MsoNormal">
<br /></p> <p class="MsoNormal"><span style=""> </span>Tá ábhar breá acadúil do lucht na Sean-Ghaeilge sa scéal go cinnte. Ach samhlaigh an t-agallamh sin a bheith á lua le fear óg i gcomhthéacs lasmuigh ar fad de na hallaí léannta ....<span style=""> </span>Á, mar a dúirt an t-amhránaí Francach sin fadó: cá bhfuil an sneachta a bhí anuraidh ann?</p> <p class="MsoNormal"><o:p> </o:p></p> Cailliomachashttp://www.blogger.com/profile/05537386285993218088noreply@blogger.com6tag:blogger.com,1999:blog-5546243640047476490.post-42638769708094415352010-05-07T10:45:00.000-07:002010-05-07T13:29:53.114-07:00Lorgaireacht gan mhná<a onblur="try {parent.deselectBloggerImageGracefully();} catch(e) {}" href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgHPzrylfy3volIF7k1psi145pJI7CeAd5iFxmDg46qDHl2asmKKXmOnhjKCNhJPLsKPDTGNCjOPsl_fNmCZ7LOIYZ6ftblwAWg_mFGlK8X2hEbdIVi6uEpt3VwDmxZiZeNu5vj5KR6ZJmP/s1600/T%C3%BAs+Lorg.jpg"><img style="display: block; margin: 0px auto 10px; text-align: center; cursor: pointer; width: 400px; height: 263px;" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgHPzrylfy3volIF7k1psi145pJI7CeAd5iFxmDg46qDHl2asmKKXmOnhjKCNhJPLsKPDTGNCjOPsl_fNmCZ7LOIYZ6ftblwAWg_mFGlK8X2hEbdIVi6uEpt3VwDmxZiZeNu5vj5KR6ZJmP/s400/T%C3%BAs+Lorg.jpg" alt="" id="BLOGGER_PHOTO_ID_5468587674590662642" border="0" /></a>
<br /><meta equiv="Content-Type" content="text/html; charset=utf-8"><meta name="ProgId" content="Word.Document"><meta name="Generator" content="Microsoft Word 10"><meta name="Originator" content="Microsoft Word 10"><link rel="File-List" href="file:///C:%5CDOCUME%7E1%5CLiam%5CLOCALS%7E1%5CTemp%5Cmsohtml1%5C01%5Cclip_filelist.xml"><o:smarttagtype namespaceuri="urn:schemas-microsoft-com:office:smarttags" name="PersonName"></o:smarttagtype><!--[if gte mso 9]><xml> <w:worddocument> <w:view>Normal</w:View> <w:zoom>0</w:Zoom> <w:compatibility> <w:breakwrappedtables/> <w:snaptogridincell/> <w:applybreakingrules/> <w:wraptextwithpunct/> <w:useasianbreakrules/> </w:Compatibility> <w:browserlevel>MicrosoftInternetExplorer4</w:BrowserLevel> </w:WordDocument> </xml><![endif]--><!--[if !mso]><object classid="clsid:38481807-CA0E-42D2-BF39-B33AF135CC4D" id="ieooui"></object> <style> st1\:*{behavior:url(#ieooui) } </style> <![endif]--><style> <!-- /* Font Definitions */ @font-face {font-family:"MS Reference Serif"; panose-1:2 4 5 2 5 4 5 2 3 3; mso-font-charset:0; mso-generic-font-family:roman; mso-font-pitch:variable; mso-font-signature:536871559 0 0 0 415 0;} /* Style Definitions */ p.MsoNormal, li.MsoNormal, div.MsoNormal {mso-style-parent:""; margin:0cm; margin-bottom:.0001pt; mso-pagination:widow-orphan; font-size:12.0pt; font-family:"MS Reference Serif"; mso-fareast-font-family:"Times New Roman"; mso-bidi-font-family:"Times New Roman";} @page Section1 {size:595.3pt 841.9pt; margin:72.0pt 90.0pt 72.0pt 90.0pt; mso-header-margin:35.4pt; mso-footer-margin:35.4pt; mso-paper-source:0;} div.Section1 {page:Section1;} --> </style><!--[if gte mso 10]> <style> /* Style Definitions */ table.MsoNormalTable {mso-style-name:"Table Normal"; mso-tstyle-rowband-size:0; mso-tstyle-colband-size:0; mso-style-noshow:yes; mso-style-parent:""; mso-padding-alt:0cm 5.4pt 0cm 5.4pt; mso-para-margin:0cm; mso-para-margin-bottom:.0001pt; mso-pagination:widow-orphan; font-size:10.0pt; font-family:"Times New Roman";} </style> <![endif]--> <p class="MsoNormal">Má chuir sé as domsa an dearcach diúltach i leith na mban a léiríodh in Lorgaireacht an tSoithigh Naofa, níor dhada sin i gcomparáid leis an olc a chuir sé ar Alfred Nutt, duine de na scoláirí is mó a d’fhéach le bun Ceilteach na Lorgaireachta a chur. Ag labhairt dó faoi údar na Lorgaireachta, mar a thugann sé air, ‘The author of the Queste’, deir sé: </p><p class="MsoNormal"><o:p> </o:p></p> <p class="MsoNormal"></p><blockquote style="color: rgb(51, 0, 153);"><p class="MsoNormal">Had the mediae<st1:personname>val</st1:personname> ascetic really felt [a deep reverence for woman] we could have forgiven the stupidity which ignores all that constitutes the special dignity and pathos of womanhood. But he felt nothing of the kind. Woman is for him the means whereby sin came into the world, the arch stumbling-block, the tool the devil finds readiest to his hands when he would overcome man.</p> <p class="MsoNormal"><o:p> </o:p></p> <p class="MsoNormal"></p></blockquote><p class="MsoNormal">Mar thacaíocht lena dhearcadh luann sé eachtra beag eile sa scéal. Tá gach duine i gCúirt Ching Artúir ag réiteach le dul sa Lorgaireacht. Seo é an mhír sa Ghaeilge a fhreagraíonn don mhír a luann Nutt (iarracht de Ghaeilge an lae inniu curtha agam air).</p><p class="MsoNormal">
<br /></p> <p class="MsoNormal"><o:p> </o:p></p> <p class="MsoNormal"></p><blockquote style="color: rgb(0, 102, 0);"><p class="MsoNormal">Ghabh an bhantracht ar ghubha agus ar thuirse mar an gcéanna, agus dúirt siad in éineacht, amhail ba ghuth aon mhná amháin é, go rachaidís ar aon séad leis na fearaibh cibé conair a rachaidís agus d’aontaigh dream díobh iad a ligean leo amhlaidh sin.</p> <p class="MsoNormal"><o:p> </o:p></p> <p class="MsoNormal"> Bhí siad ar fad ann nuair a chonaic siad seanóir aosta le haghaidh ainglí agus le lasair ghrá Dé ina ghnúis chomha chorcra agus teacht isteach sa dún. Agus labhair sé de ghuth ard: ‘Síocháin libh, a theaghlaigh uasail an Bhoird Chruinn, an duine díobh a gheall dul i ndiaidh an tSoidhigh Naofa. Agus is é a chuir chugaibh mé an díthreabhach naofa Nasiens, chun cabhrú libh agus chun sibh a chomhdhíonadh agus chun a fhoilsiú daoibh conas is ceart daoibh an chonair a thriall, mar is ceart é a thosú, le faoistin iomlán, le troscadh agus le hurnaí, agus le innfheitheamh ar Dhia, mar ní neart slua agus sochraide a gheobhaidh é ach i muinín Dé, an tAthair Uilechumhachtach. Agus is é a dúirt sé leo fós, gan mná a ligean libh, óir ní gnáth dealú gan chiontú le compánaigh banscála....</p> <p class="MsoNormal"><o:p> </o:p></p> <p class="MsoNormal"></p></blockquote><p class="MsoNormal">Mar a deir Nutt, ní bhfuair sé aon áit sna foinsí Gaelacha agus Breatnacha a scrúdaigh sé aon rud ag freagairt don dearcadh diúltach sin a léirítear sa Lorgaireacht ‘Chistéirseach’. Rud a léiríonn domsa arís gur lámhleabhar teagaisc do na Teamplóirí a bhí sa chéad leagan Fraincise agus é – agus seo é an rud is spéisiúla uile – é bunaithe ar scéalta agus amhráin a bhí á ngabháil an t‑am sin ag amhránaithe ón mBriotáin, <i>conteurs</i> agus <i>histriones</i> mar a deir Roger Sherman Loomis, duine de na scoláirí is mó a rinne staidéar ar an gceist seo. </p> <p class="MsoNormal"><o:p> </o:p></p> <p class="MsoNormal"><o:p> </o:p></p> Cailliomachashttp://www.blogger.com/profile/05537386285993218088noreply@blogger.com5tag:blogger.com,1999:blog-5546243640047476490.post-46856959607678731142010-04-28T09:56:00.000-07:002010-04-28T14:14:24.508-07:00Lorgaireacht an tSoidhigh Naomhtha<a onblur="try {parent.deselectBloggerImageGracefully();} catch(e) {}" href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjnaj8j2SLICoQhWrB3Nc15mBWVYykzM5HhEWq9VACQHjI0hQBLkX_AmQ1S0FuI6keF0tqn-_KwEjCkIjqyfzIGOKtT_HbfUOd3-9p72cWtkxaUKqjAnWWg3yRBF1aVXPe1kzpp_GJ8eYk8/s1600/saint_graal.jpg"><img style="display: block; margin: 0px auto 10px; text-align: center; cursor: pointer; width: 320px; height: 210px;" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjnaj8j2SLICoQhWrB3Nc15mBWVYykzM5HhEWq9VACQHjI0hQBLkX_AmQ1S0FuI6keF0tqn-_KwEjCkIjqyfzIGOKtT_HbfUOd3-9p72cWtkxaUKqjAnWWg3yRBF1aVXPe1kzpp_GJ8eYk8/s320/saint_graal.jpg" alt="" id="BLOGGER_PHOTO_ID_5465256386690695026" border="0" /></a><br /><span style="font-family:georgia;">Am éigin i lár na cúigiú haoise déag - tá an bhliain 1450 chomh maith le dáta ar bith - rinneadh aistriú Gaeilge ar scéal eachtraíochta ar sa Fhraincis a scríobhadh é ar dtús, <span style="font-style: italic;">La Queste del Saint Graal</span>, nó sa Bhéarla <span style="font-style: italic;">The Quest of the Holy Grail</span>.</span><span style="font-family:georgia;"> An leagan is sine sa Fhraincis - an bunscéal as ar fhás na leaganacha eile, seans - b'fhéidir gurb é Chrétien de Troyes a scríobh am éigin sa cheathrú deireanach den dara haois déag.</span><br /><br /><span style="font-family:georgia;">Sheila Falconer a chuir an t-aistriúchán Gaeilge in eagar agus is í an Institiúid Ard-Léinn a d'fhoilsigh sa bhliain 1953. Is í </span><a style="font-family: georgia;" href="http://books.google.ie/books?id=kVslRbrSH7QC&pg=PA185&lpg=PA185&dq=Lorgaireacht+an+tSoidhigh+Naomhtha&source=bl&ots=k8QV4axr0x&sig=pb_GLSbJe5Z2DuNU9OstiIOBu-c&hl=ga&ei=gH7YS_HTI8z0_Aa7yZDKBw&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=3&ved=0CAsQ6AEwAjgK#v=onepage&q=Lorgaireacht%20an%20tSoidhigh%20Naomhtha&f=false">an t-eagarthóir</a><span style="font-family:georgia;"> a bhaist an teideal 'Lorgaireacht an tSoidhigh Naomhtha' ar an scéal nó tá an leagan Gaeilge gan a bheith iomlán - níl tús an scéil againn.</span><br /><br /><span style="font-family:georgia;">Cúpla pointe ba mhaith liom a dhéanamh faoin scéal Gaeilge. Ar dtús, níl aon amhras orm ach gur téacs deabhóideach teagascach atá ann. Rachainn chomh fada lena rá gur scríobhadh é díreach leis an deabhóid a spreagadh i lucht a léite. Faoi ridirí an Bhoird Chruinn atá sé agus an chaoi a ndeachaigh siad ar fán ar fud na háite, go háirithe i bhforaoisí, ag lorg an tSoithigh Naofa, soitheach a d'úsáid Íosa Críost féin ag an Suipéar Deireanach. Leagtar béim i gcónaí ar chreideamh na ridirí i nDia; is minic iad ag dul ar a nglúine ag guí Dé agus ag lorg cúnaimh air; faightear locht ar an ridirí in amanta as níos mo muinín a chur ina gcuid arm ná i nDia féin; tá an insint lán de fháthchialla - nithe sa nádúr ag seasamh d'Íosa Críost, do na soiscéalaithe, don Diabhal. Is iad na ridirí is íonghlaine agus is beannaithe a fhaigheann radharc ar an Soitheach Naofa sa deireadh.</span><br /><br /><span style="font-family:georgia;">Tig linn a bheith níos bheaichte faoin gcineál díograise cráifí atá ann. Ag pointe amháin sa scéal tá Sir Persaual á ionsaí ag scór ridirí eile. Tá sé i gcontúirt ach tagann ar an bhfód aon ridire armáilte éidithe, é ar each aigeanta éirimiúil agus 'sciath geal go crois ndeirg' ar iompar aige. Is í an chros dhearg ar bhán sainchomhartha na dTeamplóirí.</span><br /><br /><span style="font-family:georgia;">Tá gnéithe eile de dheabhóid na dTeamplóirí - a cuireadh faoi chois de bharr fheall Pilib IV na Fraince agus laige an Phápa Cléimeans V i dtús na ceathrú haoise déag - le sonrú ar an </span><span style="font-style: italic;font-family:georgia;" >Lorgaireacht </span><span style="font-family:georgia;">de bhreis ar chomhartha na croise deirge agus ar an gcreideamh i nDia agus sa míleatachas. Leag Naomh Bearnárd Clairvaux síos sna rialacha do na Teamplóirí aimsir a mbunaithe nach mbeadh aon bhaint acu le mná.</span><br /><br /><span style="font-family:georgia;">Tá an col le mná mar fhoinse pheaca agus collaíochta le léamh ar eachtra scanrúil amháin sa scéal. Tá cailín álainn tar éis casadh ar Sir Persaual. Deir sí leis go bhfuil grá aici dó. ‘A Sir Persaual,’ ol an iníon, ‘ní mó do shearc domsa ná an grá dofhulaingthe atá liomsa duitse.' Leanann an cailín uirthi ag baint úsáide breá as an bhforainm iontáite: 'Óir is cian,’ ol sí, ‘ó rot charas ar d'uirscéalaibh roimh at-chonnarc tú.’</span><br /><a style="font-family: georgia;" onblur="try {parent.deselectBloggerImageGracefully();} catch(e) {}" href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEivSsOBbC4L_e3F_yt73nQJiC5MIDF87zT90xK1QbTCmNQnwsXL0wxcN7zm-nd5rGQKjx3xJX3HpjqaX-_axcKHjeMWWYGFg-5O0W7hX1BY9OyXik78pwTFsXPXVfteiPuab3WZLtc8kSyh/s1600/parsifal.jpg"><img style="float: right; margin: 0pt 0pt 10px 10px; cursor: pointer; width: 237px; height: 320px;" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEivSsOBbC4L_e3F_yt73nQJiC5MIDF87zT90xK1QbTCmNQnwsXL0wxcN7zm-nd5rGQKjx3xJX3HpjqaX-_axcKHjeMWWYGFg-5O0W7hX1BY9OyXik78pwTFsXPXVfteiPuab3WZLtc8kSyh/s320/parsifal.jpg" alt="" id="BLOGGER_PHOTO_ID_5465256695159113698" border="0" /></a><br /><span style=";font-family:";font-size:12pt;" ><span style=";font-family:georgia;font-size:100%;" >Leanann an scéal ar aghaidh le ceann de na píosaí beag is deise liom sa <span style="font-style: italic;">Lorgaireacht </span>uile: </span><span style=";font-family:georgia;font-size:100%;" >D'fháiltigh Persaual leis an aitheasc sin agus chuaigh san iomdha - an leaba - agus luigh an iníon go héasca in aice leis. Agus chuir siad lámh thar shleasa a chéile agus ghabhadar ag áineas agus ag imagallamh le chéile.<br /><br />Bhí go maith ach spreag rud éigin Persaual le héirí as an leaba agus breathnú ar chlaíomh a bhí in aice láimhe. Chonaic sé cros dhearg i lár an chlaímh. Ghearr sé fíor na croise air féin agus ar an bpointe léim an iníon as an iomdha agus chuaigh gach rud san aer agus ní raibh a fhios ag Sir Persaual céard a tharla di ach amháin gur éirigh dubhnéall dobholaidh ina thimpeall, amhail bíonn i bhfodhomhain ifrinn. (ll 2340-75)<br /><br />Teagasc manachúil atá ansin: seachain na mná a Theamplóirí nó dála Eua is iad a thabharfaidh an chollaíocht pheacúil isteach in bhur saol. Má deir bean go bhfuil si i ngrá leat, nó níos measa fós má cheapann tusa go bhfuil tú i ngrá léise, tabhairt aire - is é an diabhal atá ann. Tá dochar mór sa teagasc sin dar liom, go háirithe nuair a fhéachtar le é a chur i bhfeidhm lasmuigh de chomhthéacs an oird rialta a bhí i gceist leis na Teamplóirí. Is mó fós an dochar atá ann má bhreathnaítear ar </span><span style="font-style: italic;font-family:georgia;font-size:100%;" >Lorgaireacht an tSoidhigh Naomhtha</span><span style=";font-family:georgia;font-size:100%;" > mar chineál úrscéil a bhfuil léargas éigin ar an bhfírinne le fáil ann. Tá fírinne sa </span><span style="font-style: italic;font-family:georgia;font-size:100%;" >Lorgaireacht </span><span style=";font-family:georgia;font-size:100%;" >go cinnte ach ní hí 'fírinne' an teagaisc sin í.</span><br /></span>Cailliomachashttp://www.blogger.com/profile/05537386285993218088noreply@blogger.com3tag:blogger.com,1999:blog-5546243640047476490.post-40507303038049007262010-03-18T04:32:00.000-07:002010-03-18T07:38:31.524-07:00Filíocht ón 5ú haois<div style="text-align: center;"><a onblur="try {parent.deselectBloggerImageGracefully();} catch(e) {}" href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEh3GVMeWeItElsguFnTc0P5H3Eb__iXhDZJuYfwnM8IErTtM4dhweHqbq5k6fs9TUXiK3ma5R1EkJYoClcuflBEYAZM0Zpk0_I9udgIgkEwzIJTtfWZuAx70Zyh-3wGfn_70mpbqSxwlg4d/s1600-h/d%C3%BAnailline.jpeg"><img style="display: block; margin: 0px auto 10px; text-align: center; cursor: pointer; width: 320px; height: 206px;" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEh3GVMeWeItElsguFnTc0P5H3Eb__iXhDZJuYfwnM8IErTtM4dhweHqbq5k6fs9TUXiK3ma5R1EkJYoClcuflBEYAZM0Zpk0_I9udgIgkEwzIJTtfWZuAx70Zyh-3wGfn_70mpbqSxwlg4d/s320/d%C3%BAnailline.jpeg" alt="" id="BLOGGER_PHOTO_ID_5449978700264672498" border="0" /></a><span style="font-style: italic; color: rgb(0, 0, 153);">Dún Ailinne</span><br /></div><br />Ceann de na clocha oghaim is spéisiúla fuarthas í i reilig in Castell Dwyran, Dyfed, sa Bhreatain Bheag. Déanann sé comóradh ar Votecorigas nó sa Laidin, Voteporix, taoiseach a mhair sa séú haois. An rud atá suntasach faoi go bhfuil an Laidin agus an Ghaeilge, a bheag nó a mhór, ar comhchéim. Má ghlacaimid leis gur thosaigh an dá shruth, sruth an héigse dúchasaí agus sruth an léinn Laidine, ag teacht le chéile sa séú haois, caithfear glacadh leis dar liom gur an bhonn cothrom é. Ag caint dó ar an ogham, ar an ngaisce intleachtach a bhí i gceist leis, agus ar dhearcadh na nGael ina leith, deir Charles Edwards: It was a demonstration of the claim that their language matched that of Rome.<br /><br />Ní haon ionadh mar sin, nuair a chuaigh an éigse, na filí, agus an aos eagna, i dtreo na scríbhneoireachta le peann, go scríobhfaidís nithe síos a bhain leis leis an traidisiún acu féin. Ar na samplaí is sine den litríocht sin tá na dánta a scríobhadh do ríthe Chúige Laighean. Deir Carney go dtéann cuid acu siar go dtí an cúigiú haois. Ceann de na dánta is faide is do rí nó do thaoiseach darbh ainm Nad Buidb mac Eirc a scríobhadh é, thart ar an mbliain 500, deir sé.<br /><br />Tá cuid de na dánta sin le fáil i measc ginealach na Laighneach, mar shampla sa lámhscríbhinn Rawlinson B 502, sa mBodleian in Oxford, arbh fhéidir gurb é Leabhar Ghlinne Dá Locha é.<br /><br />Rud atá spéisiúil faoi chuid de na dánta seo, go luaitear iad le filí faoi leith: Find Rossa Ruaid, mar shampla, agus Ladcenn mac Barcida. Tugann P.L. Henry sampla de véarsa le Ladcenn agus luann an cúram atá air, mar a deir file Gododdin na Breatnaise, an rí a mholadh.<br /><br /><blockquote style="color: rgb(0, 102, 0);">Nidu dír dermait<br />Dála cach ríg rómdae<br />Reimsi ríg Temra<br />Tuatha for slicht slógdae.<br /></blockquote><br /><blockquote style="color: rgb(102, 102, 0);">Ní cuí domsa<br />Cinniúint na ríthe móra a dhearmad.<br />Réim ríthe na Teamhrach<br />Is pobail ag cur chun catha.<br /></blockquote><br />Is léir mar sin, agus litríocht na Gaeilge i dtús a scríofa síos, go bhfuil na filí faoina n-ainmneacha féin, chun tosaigh, agus a stádas féin agus an obair a bhí ar siúl acu faoi ghradam.<br /><a onblur="try {parent.deselectBloggerImageGracefully();} catch(e) {}" href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhX1o6iNYMA3KJMANOEi_dSU1K9zXr_fLyuPJF5oW3UeRd5LTvYzKY5Cfx5RhLdvkQpa8uSjYRZ38zuhodQuUlzB9E4nzdPl-Mtp_MqgVrRoS8egrzXgLGV1gNjiaAy2OvVhXAl7y6KJIn3/s1600-h/Votercorigas.gif"><img style="display: block; margin: 0px auto 10px; text-align: center; cursor: pointer; width: 182px; height: 320px;" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhX1o6iNYMA3KJMANOEi_dSU1K9zXr_fLyuPJF5oW3UeRd5LTvYzKY5Cfx5RhLdvkQpa8uSjYRZ38zuhodQuUlzB9E4nzdPl-Mtp_MqgVrRoS8egrzXgLGV1gNjiaAy2OvVhXAl7y6KJIn3/s320/Votercorigas.gif" alt="" id="BLOGGER_PHOTO_ID_5449979505936382242" border="0" /></a>Cailliomachashttp://www.blogger.com/profile/05537386285993218088noreply@blogger.com8tag:blogger.com,1999:blog-5546243640047476490.post-18047515803503581242010-03-16T12:14:00.001-07:002010-03-16T12:30:18.063-07:00Draoi de chineál eile<a onblur="try {parent.deselectBloggerImageGracefully();} catch(e) {}" href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjWwAKsG9zrsS1lI3io8kqi3iia1oEhfEbOup_zpvRVYo016KaZ1MR42YFb6QkOeHKZmo24GICLfYDeRG1rVqfS7LeFJJVIbAFqR8PwPAaRM4kbD-EeL8L9VtN0EXe9bCnFYiBEAxkNX_Pd/s1600-h/seanph%C3%A1draig.jpg"><img style="float: left; margin: 0pt 10px 10px 0pt; cursor: pointer; width: 226px; height: 320px;" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjWwAKsG9zrsS1lI3io8kqi3iia1oEhfEbOup_zpvRVYo016KaZ1MR42YFb6QkOeHKZmo24GICLfYDeRG1rVqfS7LeFJJVIbAFqR8PwPAaRM4kbD-EeL8L9VtN0EXe9bCnFYiBEAxkNX_Pd/s320/seanph%C3%A1draig.jpg" alt="" id="BLOGGER_PHOTO_ID_5449315642598170450" border="0" /></a><br />Cén fáth ar éirigh le Pádraig? Cén chaoi ar éirigh leis an tír uile a thabhairt chun na Críostaíochta? Míniú deas ag James Carney air.<br /><br /><blockquote style="color: rgb(102, 0, 204);">The poet's person was generally sacred, an outrage committed against him was likely to be followed by a <span style="font-style: italic;">fiurt filed</span>, 'a poet's miracle', avenging the deed. Indeed the sanctity of the person of the poet, inherited, as we assume, from that of the druid, probably explains why there were no martyrs for the faith in early Ireland: the Christian missionaries were regarded as foreign druids, and accorded the conventional courtesies.</blockquote><br />Ach bhí nithe eile i gceist freisin, is dócha. Dul leis an Eaglais chiallaigh sé do dhaoine óga agus do na mná, imeacht ó smacht an taoisigh. Thug an Chríostaíocht léi, freisin, gradamúlachas, údarás, taibhseacht agus faisean na hImpireachta Rómhánaí mar aon le teicneolaíochtaí nua, mar leabhair, an scríbhneoireacht, agus córas éifeachtach riaracháin. Ach an phríomhchúis, má ghlacaimid le Carney, gur breathnaíodh ar chléirigh na hEaglaise Críostaí mar dhraoithe de chineál eile. Is deas an rud teacht na Críostaíochta a fheiceáil ó pheirspictíocht na nGael.Cailliomachashttp://www.blogger.com/profile/05537386285993218088noreply@blogger.com2tag:blogger.com,1999:blog-5546243640047476490.post-6029687184860333012010-03-14T10:54:00.000-07:002010-03-14T13:03:28.609-07:00Aos eagna agus aos léinn<a onblur="try {parent.deselectBloggerImageGracefully();} catch(e) {}" href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjxjaTY3IyB4eOD6IBz1Vg52tMPdf5o_BoH-qOP_r1_83bWSDcF_kf2mIV9m3k2mSKLJGbeMa1-FQLzgGJIbBh8YaMyN1DfPaZDNFoIBC_o3Zt7FNWcerQ4uk85EcIRsZ4XZWCjcPDODlJi/s1600-h/draoithe.jpg"><img style="margin: 0pt 0pt 10px 10px; float: right; cursor: pointer; width: 400px; height: 248px;" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjxjaTY3IyB4eOD6IBz1Vg52tMPdf5o_BoH-qOP_r1_83bWSDcF_kf2mIV9m3k2mSKLJGbeMa1-FQLzgGJIbBh8YaMyN1DfPaZDNFoIBC_o3Zt7FNWcerQ4uk85EcIRsZ4XZWCjcPDODlJi/s400/draoithe.jpg" alt="" id="BLOGGER_PHOTO_ID_5448555298495817906" border="0" /></a><br />Bhí aicme in Éirinn fadó a bhí oilte i gcúrsaí teanga - bhí siad in ann anailís a dhéanamh ar fhuaimeanna na teanga agus bhí córas acu leis na fuaimeanna sin a aistriú go cloch i bhfoirm eangacha greanta (litreacha, nó fleasca más fearr leat).<br /><br />Bhí siad sin, nó aicme eile a bhí gar dóibh - glacaimis leis - sa struchtúr sóisialta céanna - freagrach as dánta a cheapadh agus as scéalta, miotais, dlíthe, agus ginealais a chaomhnú.<br /><br />Tugtar 'draoithe' ar na daoine sin go minic, bíodh is gur dócha go raibh go leor den aicme nár dhraoithe ar chor ar bith iad. An téarma, 'draoi', féin tá sé míshásúil, go pointe, mar tá sé ceangailte leis an bhfocal 'draíocht' agus tá oiread sin idé-eolaíochtaí, réamhchlaonta, rómáns, masla, míthuisceana, agus míréasúin ag bhaint le húsáid an téarma sin gur éigean is féidir í a úsáid go ciallmhar ar chor ar bith. (Eolaíocht nó fealsúnacht dreama amháin, mar shampla, tugann dream eile draíocht nó piseogacht uirthi.)<br /><br />Má táimid le cur síos a dhéanamh ar an 'aicme' seo, b'fhearr liom focal mar 'an t-aos eagna' nó 'an t-aos ealaíne' a thabhairt orthu (ag coinneáil i gcuimhne gur chuimsigh an seanfhocal 'ealadha' eolaíocht i dtuiscint an lae inniu!)<br /><br />Ní féidir 'aos léinn' a thabhairt orthu mar is ón Laidin a thagann an focal 'léann' (<span style="font-style: italic;">legendum</span>) agus is iad a bhí i gceist leis an aos léinn na scoláirí (<span style="font-style: italic;">scholaris</span>) de chuid na heaglaise (<span style="font-style: italic;">ecclesia</span>) a shaothraigh an leabhair (<span style="font-style: italic;">liber</span>) agus a scríobh (<span style="font-style: italic;">scribo</span>) iontu le peann <span style="font-style: italic;"><span style="font-style: italic;">(</span>penna</span>) is é sin i gcairt (<span style="font-style: italic;">charta</span>) no ar mheamram (<span style="font-style: italic;">membranum</span>).<br /><br />Sa séú haois thosaigh an dá aicme seo ag druidim le chéile. Thosaigh an dá shruth, sruth an aosa léinn agus sruth an aosa eagna, ag sileadh isteach san aon abhainn amháin, an abhainn is ionann agus litríocht na Gaeilge ó shin i leith. Tá an abhainn sin fós ag rith.Cailliomachashttp://www.blogger.com/profile/05537386285993218088noreply@blogger.com6tag:blogger.com,1999:blog-5546243640047476490.post-41722978715116902722010-01-29T14:28:00.000-08:002010-01-29T14:47:23.756-08:00Fionn in Ifreann<a onblur="try {parent.deselectBloggerImageGracefully();} catch(e) {}" href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEi_L30avcSzHHdZjX84_5IkiupW9Q_WfSiX3eAp2efZML5rIvt2bRLfBjI7udRW-Ms-zd14kD0UR9nQZ50pQIq3k_8ORsyKiGf4Qm1-wy8hM95UrPDlZ_JgcchtwixeIt57gkm7Zodl3-NF/s1600-h/durer_adhamh_eabha.jpg"><img style="margin: 0pt 0pt 10px 10px; float: right; cursor: pointer; width: 250px; height: 320px;" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEi_L30avcSzHHdZjX84_5IkiupW9Q_WfSiX3eAp2efZML5rIvt2bRLfBjI7udRW-Ms-zd14kD0UR9nQZ50pQIq3k_8ORsyKiGf4Qm1-wy8hM95UrPDlZ_JgcchtwixeIt57gkm7Zodl3-NF/s320/durer_adhamh_eabha.jpg" alt="" id="BLOGGER_PHOTO_ID_5432295242382241490" border="0" /></a><br />Bhí mé ag leanúint na mblaganna faoin bhFiannaíocht mar <a href="http://tadenc.blogspot.com/2010/01/m20100111.html">seo</a> is mar <a href="http://nimill.blogspot.com/2010/01/ce-acu-fionn-is-fearr-leat.html">siúd</a>, agus san am céanna thosaigh mé ag léamh <span style="font-style: italic;">Early Christian Ireland</span> le T.M. Charles-Edwards, agus an chaibidil faoi chéad easpag na nGael, Palladius, go háirithe. Cuireann Charles-Edwards teacht Phalladius go hÉirinn (‘Collait’ a ainm sa tSean-Ghaeilge) i gcomhthéacs an aighnis diagachta san Eaglais ag an am idir Pelagius (tig leis an dea-dhuine a bheith slánaithe bíodh nár chuala riamh faoi Íosa Críost – ní hann do ‘Pheaca an tSinsir’) agus Agaistín (is ann do ‘Pheaca an tSinsir’ de bhrí gur tríd an gcollaíocht a thagann an duine ar an saol mar sin ní hann don dea-dhuine gan creideamh in Íosa Críost agus gan ghrásta an bhaiste).<br /><br />Aighneas mór bunúsach é. Tógaimis Job sa Sean-Tiomna mar shampla. Ar slánaíodh é toisc gur dea-dhuine é mar a mhaígh Pelagius? Nó, mar a mhaígh Agaistín, toisc gur réamhtheachtaí do Chríost é gan fhios dó féin, fáidh nó fáideoireacht neamh-chomhfhiosach. Is leis na Gaeil a chosaint ar Phelagius, cuid mhaith, a cuireadh Palladius go hÉirinn.<br /><br />Ansin, léigh mé an méid seo Charles-Edwards ar lgh 209-10:<br /><br /><span style="color: rgb(204, 0, 0);"></span><blockquote><span style="color: rgb(204, 0, 0);">To judge by the opinions generally held in the late seventh century, these issues of the good pagan (or gentile) and prophecy of Christ came to be of direct concern to churchmen within Ireland. What seems to have happened is that the Irish adopted both the good pagan of Pelagius and the prophet of Augustine.... Augustine’s prophets, translated to Ireland, were crucial in rescuing the native pre-Christian past from a wholescale condemnation to the fires of Hell.</span><br /></blockquote><br />Tugann sin comhthéacs diagachta don díospóireacht idir Oisín agus Pádraig, sárú a fhaightear go minic san Fhiannaíocht, go háirithe in <span style="font-style: italic;">Agallamh na Seanórach</span>. Blaiseadh beag den díospóireacht an cúpla rann seo a leanas as <span style="font-style: italic;">Laoithe na Féinne</span> leis an Seabhac, lch 23 (sa chuid a dtugann sé ‘Agallamh Oisín agus Phádraig’ air).<br /><br /><span style="color: rgb(0, 153, 0);"></span><blockquote><span style="color: rgb(0, 153, 0);">Cionnus dob fhéidir le dia</span> <span style="color: rgb(0, 153, 0);"><br /> ná a chliar bheith níos fearr</span> <span style="color: rgb(0, 153, 0);"><br />ná Fionn, flaith na bhFiann</span> <span style="color: rgb(0, 153, 0);"><br /> duine fial do bhí gan cháim.</span> <span style="color: rgb(0, 153, 0);"><br /><br />Gach a n-abair tusa ’sa an chliar</span> <span style="color: rgb(0, 153, 0);"><br /> do réir riaghlach Ríogh na Reann</span><br /><span style="color: rgb(0, 153, 0);">do bhí súd ag Fiannaibh Finn</span><br /> <span style="color: rgb(0, 153, 0);">is táid i bhFlaitheas Dé go teann. ...</span> <span style="color: rgb(0, 153, 0);"><br /><br />Adeir tusa nach téid fial</span> <span style="color: rgb(0, 153, 0);"><br /> go hIfreann na bpian go bráth,</span> <span style="color: rgb(0, 153, 0);"><br />ní raibh aon neach san bhFiann</span> <span style="color: rgb(0, 153, 0);"><br /> nach raibh fial ameasc cách.</span> </blockquote><br />Cuireann an comhthéacs diagachta sin faobhar le fiú is <a href="http://nimill.blogspot.com/2010/01/greann-eireannach-on-seu-haois-deag.html">an scéil ghrinn seo</a> ón séú haois déag.<br /><br />Tugann sé freisin toise eile do cheann de phríomhchodarsnachtaí an Agallaimh, agus san Fhiannaíocht, an difear idir <a href="http://nimill.blogspot.com/2010/01/meid-duirt-fionn-faoi-cheol.html">ceol nádúrtha an dúlra</a> agus ceol an chloig agus cantain an tsailm.Cailliomachashttp://www.blogger.com/profile/05537386285993218088noreply@blogger.com7tag:blogger.com,1999:blog-5546243640047476490.post-45562861872703982682010-01-28T10:13:00.000-08:002010-01-28T11:33:37.979-08:00An Coimhthíoch Deifnídeach<a onblur="try {parent.deselectBloggerImageGracefully();} catch(e) {}" href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjzxie0JIWNnv8QG_DeUA64HrolEf5j6OMLJCog8ZwKhstTl8v56fILcTodMQgKGxzR1CTyPa4kXiAue-D8SWMsHSNN8X-71JgXqm1vAjPd4FkIyZZT5EPamA2AIDqUYLBWNAbeJXNniqR9/s1600-h/DonQ.jpg"><img style="margin: 0pt 0pt 10px 10px; float: right; cursor: pointer; width: 260px; height: 320px;" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjzxie0JIWNnv8QG_DeUA64HrolEf5j6OMLJCog8ZwKhstTl8v56fILcTodMQgKGxzR1CTyPa4kXiAue-D8SWMsHSNN8X-71JgXqm1vAjPd4FkIyZZT5EPamA2AIDqUYLBWNAbeJXNniqR9/s320/DonQ.jpg" alt="" id="BLOGGER_PHOTO_ID_5431866244671819746" border="0" /></a>
<br />
<br /><meta equiv="Content-Type" content="text/html; charset=utf-8"><meta name="ProgId" content="Word.Document"><meta name="Generator" content="Microsoft Word 10"><meta name="Originator" content="Microsoft Word 10"><link rel="File-List" href="file:///C:%5CDOCUME%7E1%5CLiam%5CLOCALS%7E1%5CTemp%5Cmsohtml1%5C01%5Cclip_filelist.xml"><o:smarttagtype namespaceuri="urn:schemas-microsoft-com:office:smarttags" name="City" downloadurl="http://www.5iamas-microsoft-com:office:smarttags"></o:smarttagtype><o:smarttagtype namespaceuri="urn:schemas-microsoft-com:office:smarttags" name="PersonName" downloadurl="http://www.microsoft.com"></o:smarttagtype><o:smarttagtype namespaceuri="urn:schemas-microsoft-com:office:smarttags" name="place" downloadurl="http://www.5iantlavalamp.com/"></o:smarttagtype><!--[if gte mso 9]><xml> <w:worddocument> <w:view>Normal</w:View> <w:zoom>0</w:Zoom> <w:compatibility> <w:breakwrappedtables/> <w:snaptogridincell/> <w:applybreakingrules/> <w:wraptextwithpunct/> <w:useasianbreakrules/> </w:Compatibility> <w:browserlevel>MicrosoftInternetExplorer4</w:BrowserLevel> </w:WordDocument> </xml><![endif]--><!--[if !mso]><object classid="clsid:38481807-CA0E-42D2-BF39-B33AF135CC4D" id="ieooui"></object> <style> st1\:*{behavior:url(#ieooui) } </style> <![endif]--><style> <!-- /* Font Definitions */ @font-face {font-family:"MS Reference Serif"; panose-1:2 4 5 2 5 4 5 2 3 3; mso-font-charset:0; mso-generic-font-family:roman; mso-font-pitch:variable; mso-font-signature:536871559 0 0 0 415 0;} /* Style Definitions */ p.MsoNormal, li.MsoNormal, div.MsoNormal {mso-style-parent:""; margin:0cm; margin-bottom:.0001pt; mso-pagination:widow-orphan; font-size:12.0pt; font-family:"MS Reference Serif"; mso-fareast-font-family:"Times New Roman"; mso-bidi-font-family:"Times New Roman";} @page Section1 {size:595.3pt 841.9pt; margin:72.0pt 90.0pt 72.0pt 90.0pt; mso-header-margin:35.4pt; mso-footer-margin:35.4pt; mso-paper-source:0;} div.Section1 {page:Section1;} --> </style><!--[if gte mso 10]> <style> /* Style Definitions */ table.MsoNormalTable {mso-style-name:"Table Normal"; mso-tstyle-rowband-size:0; mso-tstyle-colband-size:0; mso-style-noshow:yes; mso-style-parent:""; mso-padding-alt:0cm 5.4pt 0cm 5.4pt; mso-para-margin:0cm; mso-para-margin-bottom:.0001pt; mso-pagination:widow-orphan; font-size:10.0pt; font-family:"Times New Roman";} </style> <![endif]--> <p class="MsoNormal">Is féidir ‘cás an duine aonair’ a rianadh siar go maith i litríocht na hEorpa – an duine atá as alt, atá ar bhealach éigin bun os cionn leis na daoine a mbíonn sé ag maireachtáil leo, nó a mbíonn sé ag plé leo – duine b’fhéidir nach mbíonn in éineacht le daoine eile mórán ar chor ar bith. Deir daoine a bhíonn ag scríobh faoin úrscéal gurb é Cervantes a thosaigh an tíopa liteartha seo nuair a scríobh sé <i>Don Quixote</i>.</p><p class="MsoNormal">
<br /></p> <p class="MsoNormal"><o:p> </o:p></p> <p class="MsoNormal">Tá an smaoineamh tar éis a bheith ag bailiú nirt ó shin. Chuir Byron agus na Rómánsaithe leis, chuir an fealsúnaí Kierkegaard leis, agus Nietzsche. Rinne Gogol agus Dostoevsky a gcuid de, fuair scríbhneoirí nua-aoiseacha mar Knut Hamsun, Franz Kafka agus James Joyce greim air. Chuir na Marxaigh coincheap an ‘coimhthíos’ leis agus d’fhorbair lucht an eiseachais é ina dhiaidh sin agus fuaramar an eiseamláir, <i>L’étranger</i>, ó Albert Camus. Sna caogaidí chuir an scríbhneoir Sasanach Colin Wilson ainm air, ‘The Outsider,’ agus scríobh sé leabhar faoi.</p><p class="MsoNormal">
<br /></p> <p class="MsoNormal"><o:p> </o:p></p> <p class="MsoNormal">Tá sé againn sa Ghaeilge ag dul i bhfad siar. Níl aon amhras ach gur strainséir é an Ceithearnach Caoilriabhach nó Mac na Míchomhairle. Sa seachtú haois déag, ba ‘outsiders’ iad Éamonn Ó Cléire (de bharr an alcóil) agus Tomás Ó Casaide (sagart díbeartha agus fear déirce de réir gach cosúlachta). Duine díbeartha sa ‘nua-aois’ is ea Mícheál Ó Maoláin in <i>Deoraíocht</i>. Agus tá gothaí go leor an choimhthís agus eiseachais ag baint le <i>Fuíoll Fuine</i> le <st1:personname>Máirtín Ó Cadhain</st1:personname>, <i>An Uain Bheo</i> le Diarmaid Ó Súilleabháin, agus <i>An Coimhthíoch</i> le Séamas Mac Conmara.</p><p class="MsoNormal">
<br /></p> <p class="MsoNormal"><o:p> </o:p></p> <p class="MsoNormal"> </p> <p class="MsoNormal"><o:p> </o:p></p> <p class="MsoNormal"><a onblur="try {parent.deselectBloggerImageGracefully();} catch(e) {}" href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhMAd2cKc9CN0q6J1dAQ73iPJ36TCZQujDArjM10Yz_y7_L0w1fgOBniukTIy8KE1DE6TdSpQPA-B6b4Jm2QEk9gPBi6SNvnXjR-8J_CTeonfisXKuWPf0P70MdG3X2DW6gLqZPjdHJdv-A/s1600-h/gluaiseacht.jpeg"><img style="margin: 0pt 10px 10px 0pt; float: left; cursor: pointer; width: 84px; height: 127px;" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhMAd2cKc9CN0q6J1dAQ73iPJ36TCZQujDArjM10Yz_y7_L0w1fgOBniukTIy8KE1DE6TdSpQPA-B6b4Jm2QEk9gPBi6SNvnXjR-8J_CTeonfisXKuWPf0P70MdG3X2DW6gLqZPjdHJdv-A/s320/gluaiseacht.jpeg" alt="" id="BLOGGER_PHOTO_ID_5431872883726277362" border="0" /></a>Ach tá an tíopa liteartha tar éis céim eile ar fad a thógáil le <a href="http://www.litriocht.com/shop/product_info.php?products_id=5948"><i>Gluaiseacht</i></a> le hAlan Titley. Dá gcuirfí an cheist cé hé an duine is lú tábhacht sa tsochaí seo againne, an té atá chomh mór sin lasmuigh gur ar éigean atá sé ann, duine atá ar uireasa aon cheangal le haon duine – ceangal fola, ceangal cairdis, ceangal oibre – duine atá gan aird ar gach bealach, cé déarfá? Ag caint faoi shaol na hÉireann dúinn, déarfá go mb’fhéidir gur duine gorm a bheadh ann, gan Béarla aige nó Gaeilge, é óg, sna déaga b’fhéidir, gan aon ghaol aige, gan chairde agus gan a ainm ar eolas ag aon duine. Sin laoch <a href="http://aonghus.blogspot.com/2009/12/gluais-mhic-gluais.html"><i>Gluaiseacht</i></a>.</p>
<br /><p></p>Dar liom gur céim mhór chun tosaigh é seo ó thaobh traidisiún liteartha na hEorpa. Is é an fáth go ndeirim é sin mar go dtí seo bhí na strainséirí, na daoine corra, na eisigh, ar fad taobh istigh den chultúr acu féin – bhí teanga na tíre acu, bhí an dath craicinn céanna acu, bhí an cultúr céanna acu a bheag nó a mhór bíodh is gur dhiúltaigh siad dó, nó gur airigh siad míshásúil é ar bhealach éigin. Ach tá laoch Titley, nach n‑ainmnítear is nach bhfuil a fhios againn cárb as dó ach amháin gur dócha gur áit éigin san Afraic é, gan aon chultúr. D’fhéadfá a rá go dtagann sé ar an saol nuair a maraítear gach duine sa bhaile beag ina raibh cónaí air agus é ag fáil uisce ón tobar. (Agus mura bhfuil an scéal léite agat, b’fhéidir gur mhaith leat stopadh anseo nó b’fhéidir gur loitiméireacht scéil nó ‘spoiler’ a bheidh sa chuid eile anseo síos.)<p class="MsoNormal">
<br /></p> <p class="MsoNormal"><o:p> </o:p></p> <p class="MsoNormal">An íomhá is fearr air sin an gaineamhlach a mbíonn air taisteal thríd – gaineamhlach nádúrtha é, murab ionann agus an díseart a mbíonn air dul thríd san Eoraip ar díseart daonna é. An t‑aon chaidreamh sásúil a éiríonn leis a dhéanamh scriostar é sa pharrthas Eorpach a raibh sé féin agus a chomthaistealaithe (tá an réimír ‘comh’ róláidir sa chomhthéacs seo – na taistealaithe a bhí ar an turas céanna leis) ag tnúth leis agus nár fíoraíodh.</p><p class="MsoNormal">
<br /></p> <p class="MsoNormal"><o:p> </o:p></p> <p class="MsoNormal">Gné eile de chur chuige an 'stainséara' a n‑éiríonn le laoch óg <i>Gluaiseacht</i> a thabhairt leis go bhfuil sé beagnach go hiomlán éighníomhach. Dála N. i scéal an Chadhanaigh, ligeann sé do rudaí tarlú dó; is beag cinneadh dearfach a dhéanann sé féin faoi rud ar bith.</p><p class="MsoNormal">
<br /></p> <p class="MsoNormal"><o:p> </o:p></p> <p class="MsoNormal">Ach téann Titley níos faide ná díreach coincheap an ‘outsider’ a bhrú go bun an angair. Baineann sé an <st1:city><st1:place>bonn</st1:place></st1:city> freisin den rud is scéal ann. Ní scéal é seo sa chiall seo: níl ann ach lár an scéil. Go deimhin is féidir linn scrios an bhaile bhig a fheiceáil mar ‘thús’. Ach níl ann ach tús an turais, tús na gluaiseachta. Ná ní thagann aon deireadh leis an ngluaiseacht. Agus mura bhfuil deireadh leis an scéal agus nach bhfuil tús ann ach ar éigean, cén chaoi a bhféadfadh lár a bheith ann? Cén chaoi a bhféadfadh scéal a bheith ann? Gluaiseacht is ea an leabhar uile.</p><p class="MsoNormal">
<br /></p> <p class="MsoNormal"><o:p> </o:p></p> <p class="MsoNormal">Tá Alan Titley tar éis leagan nua ar fad den seanmhiotas Eorpach sin, an Giúdach Fáin, a chur ar fáil dúinn agus is scanrúil an fhís í. Tá an íomhán, an phearsa, an insint scúite anuas ar fad. Ná ní cruthúnas liteartha ar fad é, mar freagraíonn sin uile, agus buachaill óg <i>Gluaiseacht</i> ach go háirithe, do chruálachas agus do mhídhaonnacht an tsaoil atá cruthaithe ag an duine le ceithre scór éigin bliain anuas.</p> <p class="MsoNormal"><o:p> </o:p></p> <p class="MsoNormal"><o:p> </o:p></p> Cailliomachashttp://www.blogger.com/profile/05537386285993218088noreply@blogger.com6tag:blogger.com,1999:blog-5546243640047476490.post-59737233605656669342010-01-13T13:58:00.000-08:002010-01-13T14:14:33.550-08:00Tús na Litríochta<a onblur="try {parent.deselectBloggerImageGracefully();} catch(e) {}" href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhGoT8uFuNBkEpfns_cH5qI3j382LjrZNWnG5T1NMjlOUXgXfFq3AfEuLzThOmaEROHdToZ4KerlqCytK7awg5DGOAwiyeZRsBGxLJJ6xKrFzKhIepIZ9MeyRsVP3h7_col_FrjnOOvEAAo/s1600-h/lamia.jpg"><img style="margin: 0px auto 10px; display: block; text-align: center; cursor: pointer; width: 189px; height: 320px;" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhGoT8uFuNBkEpfns_cH5qI3j382LjrZNWnG5T1NMjlOUXgXfFq3AfEuLzThOmaEROHdToZ4KerlqCytK7awg5DGOAwiyeZRsBGxLJJ6xKrFzKhIepIZ9MeyRsVP3h7_col_FrjnOOvEAAo/s320/lamia.jpg" alt="" id="BLOGGER_PHOTO_ID_5426348101385797330" border="0" /></a>
<br /><meta equiv="Content-Type" content="text/html; charset=utf-8"><meta name="ProgId" content="Word.Document"><meta name="Generator" content="Microsoft Word 10"><meta name="Originator" content="Microsoft Word 10"><link rel="File-List" href="file:///C:%5CDOCUME%7E1%5CLiam%5CLOCALS%7E1%5CTemp%5Cmsohtml1%5C01%5Cclip_filelist.xml"><o:smarttagtype namespaceuri="urn:schemas-microsoft-com:office:smarttags" name="PersonName"></o:smarttagtype><!--[if gte mso 9]><xml> <w:worddocument> <w:view>Normal</w:View> <w:zoom>0</w:Zoom> <w:compatibility> <w:breakwrappedtables/> <w:snaptogridincell/> <w:applybreakingrules/> <w:wraptextwithpunct/> <w:useasianbreakrules/> </w:Compatibility> <w:browserlevel>MicrosoftInternetExplorer4</w:BrowserLevel> </w:WordDocument> </xml><![endif]--><!--[if !mso]><object classid="clsid:38481807-CA0E-42D2-BF39-B33AF135CC4D" id="ieooui"></object> <style> st1\:*{behavior:url(#ieooui) } </style> <![endif]--><style> <!-- /* Font Definitions */ @font-face {font-family:"MS Reference Serif"; panose-1:2 4 5 2 5 4 5 2 3 3; mso-font-charset:0; mso-generic-font-family:roman; mso-font-pitch:variable; mso-font-signature:536871559 0 0 0 415 0;} /* Style Definitions */ p.MsoNormal, li.MsoNormal, div.MsoNormal {mso-style-parent:""; margin:0cm; margin-bottom:.0001pt; mso-pagination:widow-orphan; font-size:12.0pt; font-family:"MS Reference Serif"; mso-fareast-font-family:"Times New Roman"; mso-bidi-font-family:"Times New Roman";} @page Section1 {size:595.3pt 841.9pt; margin:72.0pt 90.0pt 72.0pt 90.0pt; mso-header-margin:35.4pt; mso-footer-margin:35.4pt; mso-paper-source:0;} div.Section1 {page:Section1;} --> </style><!--[if gte mso 10]> <style> /* Style Definitions */ table.MsoNormalTable {mso-style-name:"Table Normal"; mso-tstyle-rowband-size:0; mso-tstyle-colband-size:0; mso-style-noshow:yes; mso-style-parent:""; mso-padding-alt:0cm 5.4pt 0cm 5.4pt; mso-para-margin:0cm; mso-para-margin-bottom:.0001pt; mso-pagination:widow-orphan; font-size:10.0pt; font-family:"Times New Roman";} </style> <![endif]--> <p class="MsoNormal">Is iad inscríbhinní na gclocha <a href="http://litrocht.blogspot.com/2009/09/ce-chomh-sean.html">Oghaim </a>an litríocht scríofa is sine atá againn. Na píosaí scríbhneoireachta a scríobhadh in Éirinn atá ar aon bhealach chomh sean leo is sa Laidin atá siad.</p><p class="MsoNormal">
<br /></p> <p class="MsoNormal"><o:p> </o:p></p> <p class="MsoNormal">Dar liom gur féidir linn ceithre dhoiciméad a chur i gcás ar dócha gur scríobhadh iad in Éirinn am éigin sa chúigiú haois. Is é sin is dócha, am éigin idir an bhliain 430 agus 500. Is iad seo atá i gceist agam.</p><p class="MsoNormal">
<br /></p> <p class="MsoNormal"><o:p> </o:p></p> <p class="MsoNormal">1. Liosta treoracha a cheap na hEaspaig, Patricius, Auxilius, agus Isserninus, don chléir agus a thosaíonn leis an focail ‘Incipit Sinodus Episcoporum id est Patrici Auxilii Issernini.’ <i>Chéad Shionad Phádraig</i> a thugtar ar an doiciméad is cosúil nó <i>Synodus I S. Patricii</i>. Tá tríocha ceathair ordú ar fad ann faoin gcaoi ar cheart do chléirigh iad féin a iompar, na héadaí ba cheart dóibh a chaitheamh, na bronntanais ar cheart dóibh glacadh leo, nó gan glacadh leo, etc. etc.; iad uile spéisiúil ar a mbealach féin. Caitear solas áirithe ar chur chuige na hEaglaise in Éirinn agus ar chuid de chreideamh na Sean-Ghael. Mar shampla a gcreideamh i <span style="font-style: italic;">lamiae </span>agus <span style="font-style: italic;">strigae</span>.
<br /></p><p class="MsoNormal">
<br /></p> <p class="MsoNormal"><o:p> </o:p></p> <p class="MsoNormal">2. & 3. Litreacha cáiliúla Phádraig: an <i>Confessio</i> agus an litir <i>Ad Coroticum</i>.</p><p class="MsoNormal">
<br /></p> <p class="MsoNormal"><o:p> </o:p></p> <p class="MsoNormal">4. Annála Éireannacha éigin. Ainneoin nach bhfuil aon bhailiúchán annála ar fáil ar féidir a rá gur scríobhadh é sa chúigiú haois, is féidir a leithéid a chur i gcás. Cuireann James Carney i gcás mar shampla go raibh annála á gcoinneáil in Ard Mhacha ón mbliain 445 nó b’fhéidir 444. Tá iarsmaí ó na hannála sin le fáil dar leis in Annales Cambriae, in Annála Uladh, in Annála Inis Faithlinn, sa Chronicon Scottorum, in Annála Thighearnaigh agus i Leabhar Nuachongbhála. Tá gach seans, freisin, gur cuid iad annála úd Ard Mhacha d'annála eile a chuireann na scoláirí i gcás, Croinic na hÉireann nó mar a thugann siad air i mBéarla (teanga oibre agus oifigiúil na scoláirí) an ‘Chronicle of Ireland’. An deacracht leis na hannála, cuireann Carney go maith é agus é ag caint faoi na hannála mar atá siad ar fáil inniu: ‘Much as we <st1:personname>val</st1:personname>ue the Annals they cannot be regarded as on a par with the Confessio or Prosper’s Chronicle – the manner of tradition forbids this, as also does the fact that the number of entries relating to the fifth-century that is generally accepted as ‘genuine’ seems to be shrinking rapidly.’</p><p class="MsoNormal">
<br /></p> <p class="MsoNormal"><o:p> </o:p></p> <p class="MsoNormal">Sin é é. Sin agaibh, in éineacht leis na clocha Oghaim, tús na litríochta in Éirinn. (Agus pictiúr le Waterhouse de Lamia mar mhionbhronntanas breise.)</p> <p class="MsoNormal"><o:p> </o:p></p> <p class="MsoNormal"><o:p> </o:p></p> Cailliomachashttp://www.blogger.com/profile/05537386285993218088noreply@blogger.com3tag:blogger.com,1999:blog-5546243640047476490.post-58008108192942866152009-12-14T07:00:00.000-08:002009-12-14T12:34:49.711-08:00Cinsireacht stairiúil an Bhéarla<a onblur="try {parent.deselectBloggerImageGracefully();} catch(e) {}" href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiFRgy7qUG9NH6CdORpe9RzBcxYNp2h2qVLqxsGmWZm_cRQi91oKqMePSR5x5jhIpca1pjkzDYwyH5NmSj0TEL4giuKLLypVRefUcmh_xtOmhgEJtgQzrpZT_U-Z2e85G_gQzFZGNMZpo4x/s1600-h/CaisChillChain.jpg"><img style="margin: 0pt 0pt 10px 10px; float: right; cursor: pointer; width: 240px; height: 298px;" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiFRgy7qUG9NH6CdORpe9RzBcxYNp2h2qVLqxsGmWZm_cRQi91oKqMePSR5x5jhIpca1pjkzDYwyH5NmSj0TEL4giuKLLypVRefUcmh_xtOmhgEJtgQzrpZT_U-Z2e85G_gQzFZGNMZpo4x/s320/CaisChillChain.jpg" alt="" id="BLOGGER_PHOTO_ID_5415110214817336130" border="0" /></a>Idir dhearcadh polaitiúil atá bun os cionn le do dhearcadh féin is dearcadh do mhuintire agus leimhe agus leadrán an ábhair (mar a shonraíonn <a href="http://litrocht.blogspot.com/2009/12/cinsireacht-lamhscriofa.html#comments">Dennis King</a>), níorbh aon ionadh é dá bhfágfadh an scríobhaí tuirseach Gaelach cuid de na dánta a bhí os a chomhair gan chóipeáil. Ach ní ar aon taobh amháin a bhí an chinsireacht. Bhí cinsireacht na n-údarás Béarla níos troime agus níos cuimsithí agus curtha i bhfeidhm go neamhcheisteach ar bhonn forleathan institiúideach.<br /><br /> <p class="MsoNormal"><span style=""> </span>Ní bhfaighfí sampla níos fearr de sin ná bailiúchán lámhscríbhinní Diúc Urmhumhan féin. Bíodh is nach bhféadfainn a rá go ndearna mé aon scrúdú cuimsitheach ar na catalóga agus ar na calandair ar chuir John Gilbert tús lena soláthar, is léir go bhfuil nócha naoi ponc a naoi faoin gcéad de na cáipéisí a bhaineann leis an tréimhse céad go leith bliain ó lár na séú aoise déag go dtí deireadh na seachtú aoise déag, i mBéarla amháin. Lasmuigh den dán le Seoirse Ó Cadáin atá luaite <a href="http://litrocht.blogspot.com/2009/12/cinsireacht-lamhscriofa.html#comments">anseo</a>, níor aimsigh mé aon Ghaeilge sna tuairiscí ionadúla ar cheann de na bailiúchán páipéar stairiúil is mó in Éirinn; agus sin ainneoin go raibh an Ghaeilge á labhairt ag nócha naoi faoin gcéad de phobal na tíre ag am a scríofa.</p> <p class="MsoNormal"><span style=""> </span><br /></p><p class="MsoNormal">Ní dóigh liom gur féidir aon leatrom a chur i leith na gcatalógaithe. Sa tuarascáil chéanna inar chuir sé tús lena chuid oibre ar lámhscríbhinní Urmhumhan thug Gilbert cur síos ar bhailiúchán Uí Chonchúir Dhoinn arb é an chéad leabhar a luann sé ann Leabhar Mheig Shamhráin. Mar sin, is é an chuma atá air gur cháipéisí riaracháin Bhéarla a roghnaigh Séamas Buitléir, Diúc Urmhumhan, a chaomhnú. Tá an dán Gaeilge coinnithe i leabhar lámhscríofa d’fhilíocht agus de mhíreanna eile; seachtó mír idir mhíreanna Laidine agus mhíreanna Béarla agus gan ach an t-aon cheann amháin sin acu i nGaeilge. Níl aon fhianaise mar sin gur chothaigh Diúc Urmhumhan léann nó litríocht na Gaeilge. A mhalairt. Mar a dúirt Ó Bruadair:</p> <p class="MsoNormal"><o:p> </o:p></p> <p class="MsoNormal"></p><blockquote style="color: rgb(0, 153, 0);"><p class="MsoNormal">Mairg atá gan béarla binn</p> <p class="MsoNormal">ar dteacht an iarla go hÉirinn;</p> <p class="MsoNormal"><span style=""> </span>ar feadh mo shaoghail ar chlár Chuinn</p> <p class="MsoNormal"><span style=""> </span>dán ar bhéarla dobhéaruinn.</p> <p class="MsoNormal"><o:p></o:p></p></blockquote><p class="MsoNormal"><o:p> </o:p></p><br /><a onblur="try {parent.deselectBloggerImageGracefully();} catch(e) {}" href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEh14ygT0PtVAZ2SOHKm1oPO3TOpE3qj6uutiKI-IODwrOiDdaQVJIY07uM-kKqTsm-QmttQ40ZEeSfD06KkdqCa1w2rcX6QhHnCF01HFaDIxZl6Gp-6KFgzpgxHWR90-eA0BuiikE2U5hu7/s1600-h/Portl%C3%A1irge.jpg"><img style="margin: 0px auto 10px; display: block; text-align: center; cursor: pointer; width: 210px; height: 259px;" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEh14ygT0PtVAZ2SOHKm1oPO3TOpE3qj6uutiKI-IODwrOiDdaQVJIY07uM-kKqTsm-QmttQ40ZEeSfD06KkdqCa1w2rcX6QhHnCF01HFaDIxZl6Gp-6KFgzpgxHWR90-eA0BuiikE2U5hu7/s320/Portl%C3%A1irge.jpg" alt="" id="BLOGGER_PHOTO_ID_5415109686073041522" border="0" /></a><p class="MsoNormal">Sa mhéid sin ní raibh Diúc Urmhumhan ach ag leanúint de nósmhaireacht riaracháin lucht an Bhéarla in Éirinn – murab ionann agus nósmhaireacht a shinsear féin. Sa tuarascáil dheireanach leis ar pháipéir Urmhumhan tá cur síos ag Gilbert ar cháipéisí Bhardas Chathair Phort Lairge. Tá an píosa seo in acht dá gcuid ón mbliain 1469-70, dhá chéad bliain roimh réimeas an Diúic:</p> <p class="MsoNormal"><o:p> </o:p></p> <p style="color: rgb(255, 0, 0);" class="MsoNormal"></p><blockquote style="color: rgb(255, 0, 0);">And also if ony apprentise or ony other abiding or duelling within the saide citie or suburbes, of Yrishe blode and nation callid or provid, desire the liberte and francheis of the saide citie, that firste he shew his liberte of the Kyng undre seale ere his petition be recevid or admyttid, and that he be of Inglish aray, habite, and speche, to kepe tholde ruele and ordynnaunce hensforward of the saide citie.</blockquote><p></p>Cailliomachashttp://www.blogger.com/profile/05537386285993218088noreply@blogger.com3tag:blogger.com,1999:blog-5546243640047476490.post-29311708329161556792009-12-09T08:04:00.000-08:002009-12-09T08:24:40.714-08:00Cinsireacht lámhscríofa<a onblur="try {parent.deselectBloggerImageGracefully();} catch(e) {}" href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjgh3FLvP6lI0u5wCaqkjnzUBIHLCmz8kcKUOIPfdYSO4g5hsvZkVLk7_DKUL1llKcNRQBSDVSJskZfBPeIXbQlgSkJhJlmxqWUbWbHg7nm4GJnGyuTOs0XlMt4MFqlYoLqC_bap0aZ_60S/s1600-h/Urmhumhan.jpg"><img style="margin: 0pt 0pt 10px 10px; float: right; cursor: pointer; width: 174px; height: 300px;" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjgh3FLvP6lI0u5wCaqkjnzUBIHLCmz8kcKUOIPfdYSO4g5hsvZkVLk7_DKUL1llKcNRQBSDVSJskZfBPeIXbQlgSkJhJlmxqWUbWbHg7nm4GJnGyuTOs0XlMt4MFqlYoLqC_bap0aZ_60S/s320/Urmhumhan.jpg" alt="" id="BLOGGER_PHOTO_ID_5413270042344468498" border="0" /></a><br />Tharla mé san seachtú haois déag le <a href="http://litrocht.blogspot.com/2009/12/noda-i-gcloch.html">Seathrún Céitinn</a>, níor mhiste fanacht ann tamall le rud beag a thabhairt faoi deara faoi thraidisiún na lámhscríbhneoireachta.<br /><br />Am éigin idir an bhliain 1661 agus an bhliain 1688, scríobh Dáibhí Ó Bruadair an dán ‘A shaoi re gliogar gibé thusa’ ag cáineadh ‘bladaireacht do rin duine éigin do Dhiuic Urmhumhan’. Tá rann amháin den ‘duanóig bhladaireachta’ fós againn mar cuirtear mar réamhrá é le dán Uí Bhruadair in an-chuid de na lámhscríbhinní. Ní heol dom go bhfuil an rann féin nó an ‘duanóg’ a bhfuil sé inti, le fáil astu féin in aon áit. Ach thuairimeoinn go bhfuil go maith os cionn scór cóip de dhán Uí Bhruadair le fáil sna lámhscríbhinní.<br /><br /><blockquote style="color: rgb(153, 0, 0);">Is fearra fá sheacht don talamh a theacht<br /> dá chasnamh ar neart aineolach<br />'ná Conn is Niall, Goll is Brian<br /> is Fionn na bhfiann bhflaithólach.<br /></blockquote>(Is fearr atá an tír faoi sheacht ó tháinig sé go dtí í, chun í a chosaint ar neart daoine aineolacha; [is fearr é] ná Conn, Niall, Goll, Brian, agus Fionn na bhFiann a d'ól deochanna uaisle.)<br /><br />Níl aon dán do Shéamas Buitléir, chéad Dhiúc Urmhumhan in <span style="font-style: italic;">Poems on the Butlers</span>. Ach is cinnte gur scríobhadh a leithéid dó – tá fianaise Uí Bhruadair againn air sin. Ach tá tuilleadh fianaise ann. I measc lámhscríbhinní Urmhumhan féin tá litir ón mBráthair Seoirse Mac Cadáin agus dán i meadaracht, séadna, in éineacht leis. Tá an litir i mBéarla agus an dán i nGaeilge. Tá an dá cheann i gcló in <span style="font-style: italic;">Dán na mBráthar Mionúr</span>. Ní heol dom aon chóip eile den dán a bheith ann. Seo iad an chéad dá rann.<br /><br /><blockquote style="color: rgb(0, 102, 0);">Diad bheatha, a Shémuis Buitléir,<br />a ruire TréanMhic na ngrás!<br />ó do geiniodh ’mbroinn do mháthar,<br />Dia Athair riot gus an lás.<br /><br />Fear ionaidh an ríogh i nÉirinn,<br />ré linn cogaidh agus síodh’;<br />da dtug na tiodhlaicthe móra<br />Críost – córa dúinne bheith faoi.<br /></blockquote><br />(Dia do bheatha, a Shéamais Buitléir, a rí os cionn ríthe de chuid Íosa Críost; ó gineadh tú i mbroinn do mháthar tá Dia, an tAthair, leat go dtí inniu.<br /><br />Is tú Fear Ionaid an Rí in Éirinn le linn cogaidh agus síochána; thug Críost (is ceart dúinn a bheith faoina cheannas) buanna móra duit.)<br /><br />Tar éis do Shéamas, Iarla Urmhumhan – Diúc Urmhumhan ina dhiaidh sin – seasamh leis an Eaglais Phrotastúnach agus troid in éadan Chomhdháil Chill Chainnigh, dar liom gur chuir sé é féin lasmuigh den traidisiún Gaelach i dtuairim cuid mhaith de na scríobhaithe agus dá réir sin níor choinnigh siad taifead ar na dánta a scríobhadh dó féin ná dá theaghlach.<br /><br />(Mar is nós liom, cuirim na tagairtí cuí sa bhlag <a href="http://xn--foins-3sa.blogspot.com/">‘Foinsí’</a>.)Cailliomachashttp://www.blogger.com/profile/05537386285993218088noreply@blogger.com1tag:blogger.com,1999:blog-5546243640047476490.post-44305800489623884172009-12-07T02:20:00.001-08:002009-12-07T06:40:38.441-08:00Noda i gCloch<a onblur="try {parent.deselectBloggerImageGracefully();} catch(e) {}" href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEha8Z6j7mbcJArppAVHgugHJfio3Ld1ITiugUanVLHgdEBqFz3KVjLXZ9-2MTojxkKG3tp-whk70oCo0GHL3pspZbP9tcKm6XR__Eyw8VnhBQKRK4txiS2xWnQTLJVlTmmWOT_9I5QqPXy-/s1600-h/LeacCh%C3%A9itinn.jpg"><img style="margin: 0px auto 10px; display: block; text-align: center; cursor: pointer; width: 333px; height: 400px;" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEha8Z6j7mbcJArppAVHgugHJfio3Ld1ITiugUanVLHgdEBqFz3KVjLXZ9-2MTojxkKG3tp-whk70oCo0GHL3pspZbP9tcKm6XR__Eyw8VnhBQKRK4txiS2xWnQTLJVlTmmWOT_9I5QqPXy-/s400/LeacCh%C3%A9itinn.jpg" alt="" id="BLOGGER_PHOTO_ID_5412437766917228386" border="0" /></a><br />Líníocht í sin thuas a rinne George de Noyer i lár na naoú haoise déag de leac ar bhalla sean-séipéil i gCillín Chiaráin, i dTiobraid, i gContae Thiobraid Árann, i gcuimhne ar na sagairt, Eoghan Ó Dufaigh agus Seathrún Céitinn. Tá athchló uirthi in <span style="font-style: italic;">The World of Geoffrey Keating</span> le Bernadette Cunningham (Four Courts Press, 2000) lch 15. Tugann sí le fios go bhfuil an leac fós ann. Díol suntais dar liom úsáid na nod ó thraidisiún na lámhscríbhneoireachta gaelaí. Tuilleadh fianaise é sin dar liom ar choimeádachas an traidisiúin chéanna.<br /><br />Seo é an iarracht a rinne mé ar an inscríbhinn a athscríobh agus m'aistriú go Gaeilge uirthi. Sampla de Laidin na hEaglaise an tuiseal ochslaíoch iolra 'animabus'; ach ní mór dom a admháil go bhfuil gnéithe den nodaireacht - agus den easpa nodaireachta - nach dtuigim.<br /><br /><blockquote><span style="color: rgb(0, 0, 153);">Orate pro animabus P. Eugen ui Duby vic de Tybrudi et D. Doct Galfi Keating huius Sacelli Fundatorum : necnon et pro omnibus aliis tam sacerd. quam laicis quorum corpa in eod iace in sa Anno Domini 1644.</span></blockquote><br /><br /><blockquote><span style="color: rgb(0, 102, 0);">Guígí ar son anamnacha an Athar Eoghan Ó Dufaigh, biocáire Tiobrad, agus an Dochtúra le Diagacht Seathrún Céitinn, bunaitheoirí an tséipéil seo agus freisin ar a son siúd uile, bíodh ina sagairt nó ina dtuataí, a bhfuil a gcorp ina luí sa séipéal céanna, bliain an Tiarna 1644.</span></blockquote><br /><br />Ní hionann baileach an t-athscríobh sin agamsa agus ceann Chunningham. Tugann sise leagan níos iomláine den Laidin. Seo é a hathscríobh sise.<br /><br /><blockquote style="color: rgb(153, 0, 0);">Orate pro animabus Patris Eugenii Duhy vicarii de Tybrad et Domini Doctoris Galfridii Keating huius sacelli fundatorum necnon et pro omnibus aliis tam sacerdotibus quam laicis quorum corpora in eodem iacent Sacello. Anno Domini 1644</blockquote>Cailliomachashttp://www.blogger.com/profile/05537386285993218088noreply@blogger.com2tag:blogger.com,1999:blog-5546243640047476490.post-74452653707154306232009-11-13T11:19:00.001-08:002009-11-14T10:31:01.221-08:00Sean-Cheol<a onblur="try {parent.deselectBloggerImageGracefully();} catch(e) {}" href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjudHKI-MOxqaxO_IODZK2fBUsj8CVq_xlzvA0a_kFgxiFMtNbmnA8PmD0STXd6nVaStFbUcSUSKlbLSL2ZuVVzN01U9or7mg8dZr_AqBF8Ep_N2cSrYz2rccXu5Go5m7wDT33r5int7rEU/s1600-h/CarnyxGundestrup.jpg"><img style="margin: 0px auto 10px; display: block; text-align: center; cursor: pointer; width: 400px; height: 204px;" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjudHKI-MOxqaxO_IODZK2fBUsj8CVq_xlzvA0a_kFgxiFMtNbmnA8PmD0STXd6nVaStFbUcSUSKlbLSL2ZuVVzN01U9or7mg8dZr_AqBF8Ep_N2cSrYz2rccXu5Go5m7wDT33r5int7rEU/s400/CarnyxGundestrup.jpg" alt="" id="BLOGGER_PHOTO_ID_5403670361773428034" border="0" /></a>
<br /><meta equiv="Content-Type" content="text/html; charset=utf-8"><meta name="ProgId" content="Word.Document"><meta name="Generator" content="Microsoft Word 10"><meta name="Originator" content="Microsoft Word 10"><link rel="File-List" href="file:///C:%5CDOCUME%7E1%5CLiam%5CLOCALS%7E1%5CTemp%5Cmsohtml1%5C01%5Cclip_filelist.xml"><o:smarttagtype namespaceuri="urn:schemas-microsoft-com:office:smarttags" name="PersonName"></o:smarttagtype><o:smarttagtype namespaceuri="urn:schemas-microsoft-com:office:smarttags" name="place"></o:smarttagtype><!--[if gte mso 9]><xml> <w:worddocument> <w:view>Normal</w:View> <w:zoom>0</w:Zoom> <w:compatibility> <w:breakwrappedtables/> <w:snaptogridincell/> <w:applybreakingrules/> <w:wraptextwithpunct/> <w:useasianbreakrules/> </w:Compatibility> <w:browserlevel>MicrosoftInternetExplorer4</w:BrowserLevel> </w:WordDocument> </xml><![endif]--><!--[if !mso]><object classid="clsid:38481807-CA0E-42D2-BF39-B33AF135CC4D" id="ieooui"></object> <style> st1\:*{behavior:url(#ieooui) } </style> <![endif]--><style> <!-- /* Font Definitions */ @font-face {font-family:"MS Reference Serif"; panose-1:2 4 5 2 5 4 5 2 3 3; mso-font-charset:0; mso-generic-font-family:roman; mso-font-pitch:variable; mso-font-signature:536871559 0 0 0 415 0;} /* Style Definitions */ p.MsoNormal, li.MsoNormal, div.MsoNormal {mso-style-parent:""; margin:0cm; margin-bottom:.0001pt; mso-pagination:widow-orphan; font-size:12.0pt; font-family:"MS Reference Serif"; mso-fareast-font-family:"Times New Roman"; mso-bidi-font-family:"Times New Roman";} a:link, span.MsoHyperlink {color:blue; text-decoration:underline; text-underline:single;} a:visited, span.MsoHyperlinkFollowed {color:purple; text-decoration:underline; text-underline:single;} @page Section1 {size:595.3pt 841.9pt; margin:72.0pt 90.0pt 72.0pt 90.0pt; mso-header-margin:35.4pt; mso-footer-margin:35.4pt; mso-paper-source:0;} div.Section1 {page:Section1;} --> </style><!--[if gte mso 10]> <style> /* Style Definitions */ table.MsoNormalTable {mso-style-name:"Table Normal"; mso-tstyle-rowband-size:0; mso-tstyle-colband-size:0; mso-style-noshow:yes; mso-style-parent:""; mso-padding-alt:0cm 5.4pt 0cm 5.4pt; mso-para-margin:0cm; mso-para-margin-bottom:.0001pt; mso-pagination:widow-orphan; font-size:10.0pt; font-family:"Times New Roman";} </style> <![endif]--> <p class="MsoNormal">Shíl mé nár mhiste dom bogadh ar aghaidh ón gceathrú agus ón gcúigiú aois (Oghaim, Teacht na Críostaíochta, na Déise) agus aghaidh a thabhairt ar an bhfolús litríochta idir na clocha agus an pár (450-600, abair). Is é sin an tréimhse i rith na séú haoise, nuair is sa Laidin amháin is cosúil a bhíothas ag scríobh le peann.</p><p class="MsoNormal">
<br /></p> <p class="MsoNormal"><span style=""> </span>Ach ina ionad sin, tarraingíodh siar arís mé. Siar siar. An ceol a tharraing siar mé, an uair seo. Nó le bheith cruinn faoi uirlisí ceoil: an lur, an carnyx, agus an trumpa a fuarthas i <a href="http://homepage.eircom.net/%7Ebronzeagehorns/papersandarticles.html"><st1:place>Loch</st1:place> na Séad</a>. Ar mo chuardach dom (léigh ‘surfáil’) fuair mé an tagairt álainn seo:</p>
<br /><blockquote style="color: rgb(153, 0, 0);">A chornairi íarum remisium dochum in dúine. Sennait di conid abbad tricha fer di saincháemaib ar sírechtai. </blockquote><p></p> <p class="MsoNormal"><o:p> </o:p></p> <p class="MsoNormal">As <span style="font-style: italic;">Táin Bó Fraích</span> don dá abairt sin, cur síos ar chornairí nó trumpadóirí Fhraoich agus an chaoi a bhfuair tríocha cara le Rí Chonnacht bás nuair a chuala siad iad ag seinm, bhí an ceol chomh hálainn sin. Is mar seo a d’aistrigh Ciarán Ó Coigligh go Gaeilge an lae inniu iad.</p><p class="MsoNormal">
<br /></p> <p class="MsoNormal"><o:p> </o:p></p> <p style="color: rgb(0, 102, 0);" class="MsoNormal"></p><blockquote style="color: rgb(0, 102, 0);">A chornairí iar sin roimhesean dochum an dúin. Seinnidsean go mbásaíonn tríocha fear de shainchaomha Ailealla le síorthnúthán.</blockquote><p></p> <p class="MsoNormal"><o:p> </o:p></p> <p class="MsoNormal">Ní fios cé na huirlisí atá i gceist ach amháin gur dócha gur ghaothuirlisí miotail iad. <a onblur="try {parent.deselectBloggerImageGracefully();} catch(e) {}" href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEifD4e6zIfi1MsSBKszx0LwmgIp528tXWkHKu-1ULjscdZhGWRrk91i9XlGnwNhf-hT2PM7NcZxQk1SpRyhZP9M0WSBw73wn8W469waoHYyaqhpqSQmt7OC0uq0f9TauDQQwKzzNWrOsQYF/s1600-h/gundes.jpg"><img style="margin: 0pt 0pt 10px 10px; float: right; cursor: pointer; width: 158px; height: 320px;" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEifD4e6zIfi1MsSBKszx0LwmgIp528tXWkHKu-1ULjscdZhGWRrk91i9XlGnwNhf-hT2PM7NcZxQk1SpRyhZP9M0WSBw73wn8W469waoHYyaqhpqSQmt7OC0uq0f9TauDQQwKzzNWrOsQYF/s320/gundes.jpg" alt="" id="BLOGGER_PHOTO_ID_5403672880017309330" border="0" /></a>Ach ba dheas a cheapadh gur carnyxeannaí iad cosúil leis na cinn atá léirithe ar Choire Ghundestrup thuas agus ar dheis; nó trumpaí móra mar a fuarthas i Loch na Séad.</p><p class="MsoNormal">
<br />Duine de na Sí é Fraoch, nó leath de ar aon chuma. Tagann cúrsaí ceoil i gceist cúpla uair ina scéal. Luaitear Geantraí, Goltraí, agus Suantraí mar shampla, agus ceanglaítear iad le breith linbh: pian na máthar ar dtús, ansin a gáire, agus ansin a suan i ndiaidh an iomláin. Bhí ceol ceangailte leis an saol eile, leis na déithe, leis an osnádúr, más maith leat.
<br /></p><p class="MsoNormal">
<br /></p> <p class="MsoNormal"><o:p> </o:p></p> <p class="MsoNormal">Bhí ceol dlúthcheangailte leis an litríocht freisin. Bhí ceol i gcónaí mar thionlacan ag an bhfilíocht – mar a bhí i gceist leis na <a href="http://garraijohnnymhorgan.blogspot.com/2009/03/ta-duil-agam-in-dual.html">laoithe fiannaíochta</a> go dtí le déanaí in Éirinn agus mar atá i gceist fós sa Bhreatain Bheag le roinnt <a href="http://blogs.warwick.ac.uk/zoebrigley/entry/the_measures_of_1_2_3/"><i>awdlau</i> </a>agus <a href="http://www.music4musicians.com/penillion.htm"><i>penillion</i></a>.</p><p class="MsoNormal">
<br /></p> <p class="MsoNormal"><o:p> </o:p></p> <p class="MsoNormal">Cé mar a sheinntí na seanuirlisí seo? Cén fhuaim a dhéanaidís? Céard a bhí sa Dord Fiann? Níl a fhios againn. Ach tá tuairimí á gcaitheamh go háirithe ag <a href="http://www.youtube.com/watch?v=m7LfUuK1Sug&feature=related">Simon O'Dwyer</a> in Éirinn agus <a href="http://www.youtube.com/watch?v=WA_EP16FUSU&feature=related">John Kenny</a> in Albain – áit a bhfuarthas iarsmaí carnyx in Deskford in oirthuaisceart na hAlban. Fuarthas cinn eile in aice le <a href="http://www.digitalmedievalist.com/news/archive/2004_11_01_archive.html">Bordeaux </a>sa Fhrainc cúpla bliain ó shin, freisin.</p><p class="MsoNormal">
<br /></p>
<br /><p class="MsoNormal">
<br /><a onblur="try {parent.deselectBloggerImageGracefully();} catch(e) {}" href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhKSLgtot_YKkRjjQAuukzn2-Pai5y5MXCzMYPWFiTuzmuATeTXSKTxO7gKrOYmgvFOMyZllFZFNX1PDh0eDxYbXt_DZrncy95ReWxVcWgoKsMQ1lDUBPz8PGm47FDPsnm_i_DiUEWYbrmb/s1600-h/lur.jpg"><img style="margin: 0pt 10px 10px 0pt; float: left; cursor: pointer; width: 236px; height: 320px;" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhKSLgtot_YKkRjjQAuukzn2-Pai5y5MXCzMYPWFiTuzmuATeTXSKTxO7gKrOYmgvFOMyZllFZFNX1PDh0eDxYbXt_DZrncy95ReWxVcWgoKsMQ1lDUBPz8PGm47FDPsnm_i_DiUEWYbrmb/s320/lur.jpg" alt="" id="BLOGGER_PHOTO_ID_5403675064307266930" border="0" /></a>Agus lur na Danmhairge? Is é mo thuairim mheáite gur uirlis Cheilteach í. Ach bheadh go leor staidéir agus taighde le déanamh sula bhféadfaí é sin a áitiú ar na Danair. Ach déan comparáid idir cinn an Danmhairge agus stoic <st1:place>Loch</st1:place> na Séad mar shampla ar chóip de cheann acu a sheinneann Simon O'Dwyer, chomh fada le m'eolas. Cinnte is breá an rud é go bhfuil dealbh mar atá ar clé i lár Kobenhavn, agus is breá an rud é go gceapann na Danair gur sean-cheol Lochlannach atá an bheirt ag seinm. Ach b'fhéidir go bhfuil fios a mhalairte againne. Tar éis an tsaoil nach sa Mhúsaem Náisiúnta sa phríomhchathair chéanna atá an Coire thuas úd ar taispeáint?</p><p class="MsoNormal">
<br /></p><p class="MsoNormal">An cur síos is tomhaiste a léigh mé ar sheancheol na hÉireann is ag Ann Buckley atá sé. Mar is dual don scoláire cruinn ní chaitheann sí aon tuairimí faoin gcuma a bhí ar an gceol, faoi na <a href="http://oliolioli.wordpress.com/2009/05/11/carnyx-trombones-and-the-south-sea/">nótaí </a>ann ná na rithimí nó eile. Ach pléann sí a bhfuil ar eolas ón tseandálaíocht, ón litríocht, etc.
<br /></p><p class="MsoNormal">
<br /></p><p class="MsoNormal">Ach tá an méid seo cinnte: pé ní faoin lur agus an carnyx ní cosúil gur gléas ceoil Ceilteach a bhí sa <span style="font-style: italic;">salpinx</span>. Ceol Gréagach a thagadh amach as béal na huirlise sin. Ná ní cosúil gur le haghaidh cogaíochta í ach an oiread ach le haghaidh siamsaíochta - ag siompóisiam seans agus an fíon ag dul thart agus an argóint ag éirí soc(h)ráiteach.<a onblur="try {parent.deselectBloggerImageGracefully();} catch(e) {}" href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEg5Rr6qIK_9wRA_FjigrK0AB8Qo0mCQBwlvG8l27I6Gq-SGiCdwJROmhHX79a7ahnRFvFq6utpR3063u7n6KT3hA1tXPJmvPfzc6y77dKdNvTQi7suPzwdWGg7g3kSDvtpD5chHsSpRnSwp/s1600-h/Salpinx.jpg"><img style="margin: 0pt 0pt 10px 10px; float: right; cursor: pointer; width: 186px; height: 200px;" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEg5Rr6qIK_9wRA_FjigrK0AB8Qo0mCQBwlvG8l27I6Gq-SGiCdwJROmhHX79a7ahnRFvFq6utpR3063u7n6KT3hA1tXPJmvPfzc6y77dKdNvTQi7suPzwdWGg7g3kSDvtpD5chHsSpRnSwp/s200/Salpinx.jpg" alt="" id="BLOGGER_PHOTO_ID_5403704848144188802" border="0" /></a>
<br />
<br /></p><p class="MsoNormal">
<br /></p> <p class="MsoNormal"><o:p> </o:p></p> <p class="MsoNormal"><o:p> </o:p></p> <p class="MsoNormal"><o:p> </o:p></p> <p class="MsoNormal"><a name="PS102"></a></p> <p class="MsoNormal">Ceann de na nithe a thaitin liom faoin bpostáil seo go raibh deis agam é a léiriú. Agus d'fhéadfainn tuilleadh léaráidí a chur leis seo dá dteastódh uaim fad a chur leis an gcur síos. Ach mar a deirtear: <a href="http://nimill.blogspot.com/">An seanchas gearr</a>.... Ach is éard is fearr a dhéanamh anois is dócha, léiriú a dhéanamh ar cheann de na trumpaí seo a bheith á sheinm. Anseo síos John Kenny i mbun oibre. Ní dóigh liom go bhfaigheadh aon duine bás ó bheith ag éisteacht leis agus níl aon duine ag rá gur mar seo díreach a sheinntí na seantrumpaí, ach feictear dom go bhfuil a dhraíocht féin ag baint leis an gceol aduain seo.</p><p class="MsoNormal">
<br /></p><p class="MsoNormal">
<br /></p><p class="MsoNormal"><object width="320" height="265"><param name="movie" value="http://www.youtube.com/v/hVAWwWi0DbE&hl=en_GB&fs=1&"><param name="allowFullScreen" value="true"><param name="allowscriptaccess" value="always"><embed src="http://www.youtube.com/v/hVAWwWi0DbE&hl=en_GB&fs=1&" type="application/x-shockwave-flash" allowscriptaccess="always" allowfullscreen="true" width="320" height="265"></embed></object>
<br /></p>
<br /><p class="MsoNormal"><o:p> </o:p></p> Cailliomachashttp://www.blogger.com/profile/05537386285993218088noreply@blogger.com5tag:blogger.com,1999:blog-5546243640047476490.post-77355475337815740702009-10-20T13:21:00.000-07:002009-10-20T13:31:56.137-07:00Erasmus an fhilíocht mholta<a onblur="try {parent.deselectBloggerImageGracefully();} catch(e) {}" href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhg_jJm6Vk1_PfttjnMgpBGhYCMHParnwsBSUZ1OVcp37fPcEr79rV_U2csEAE0mqQADkqzOMF-8SLyojzubADMzysFBn-_OlgUxp9Xcw2UQTHthkaYBoi6mfqsJS55WVvKZhgo9YxKtgXt/s1600-h/Holbein-erasmus.jpg"><img style="margin: 0pt 0pt 10px 10px; float: right; cursor: pointer; width: 226px; height: 320px;" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhg_jJm6Vk1_PfttjnMgpBGhYCMHParnwsBSUZ1OVcp37fPcEr79rV_U2csEAE0mqQADkqzOMF-8SLyojzubADMzysFBn-_OlgUxp9Xcw2UQTHthkaYBoi6mfqsJS55WVvKZhgo9YxKtgXt/s320/Holbein-erasmus.jpg" alt="" id="BLOGGER_PHOTO_ID_5394780554247517058" border="0" /></a><br />Táim tosaithe ag léamh aistriúcháin Béarla ar leabhar cáiliúil Desiderius Erasmus, <span style="font-style: italic;">Praise of Folly</span>; nó mar atá baiste ar ar an leathanach teidil, <span style="font-style: italic;">Μωριας Εγκωμιου sive Stultitiae Laus</span>. Scríbhneoireacht ghlic íorónta chumasach spraoiúil léannta de chuid an Renaissance atá ann. Tugann sé tuiscintí áirithe leis, tuiscintí a bhfuil talamh slán déanta díobh ó shin. Is luath go maith sa léamh a bhuail mé le ceann acu.<br /><br />Deir Stultitia, An Amaideacht, go bhfuil sí chun í féin a mholadh. Cé is fearr chuige? An maífeadh aon duine go bhfuil eolas níos fearr aige ar an amaideacht ná mar atá aici féin? Ní hamháin sin, a deir sí, ach ní bheidh an moladh a dhéanfaidh sí uirthi féin chomh háibhéalach leis an moladh a dhéantar ar na huaisle sin a íocann airgead maith le fear óráide nó le file baothfhoclach éigin (<span style="font-style: italic;">poeta vaniloquum</span>) ionas go mbeidh siad in ann moltaí duine eile a chloisteáil – moladh nach bhfuil ann ach bréaga glan.<br /><br />Tá an tuiscint phiúratánach a léiríonn Erasmus ansin ar an bhfilíocht mholta bun os cionn uile le tuiscint na bhfilí clasaiceacha seo againne ar a raibh ar siúl acu. Ach géilleadh do thuiscint Erasmus, bainfear an bonn den fhiliocht phoiblí agus den fhilíocht phobail. Tá sé ag rá nach mór don fhilíocht a bheith ‘fírinneach’. Cuireann sin an liric phearsanta ‘mhacánta’ in ionad fhilíocht mhór shóisialta na sochaí comhtháite. Cuireann sé ding idir na daoine agus an fhilíocht. Is éard tá san fhilíocht feasta éifeacht éigin focal a léann an léitheoir )os íseal) dó féin i leabhar clóite.<br /><br />Is é dearcadh sin Erasmus a tháinig chun cinn i gcultúr Iarthar na hEorpa. Ach ní bhfuair sé greim ar phobal na Gaeilge chomh mór sin. Tá file an phobail fós faoi mheas i measc na nGael agus caint fós ar fhilí den scoth mar Johnny Chóil Mhaidhc agus a gcuid dánta fós á n-aithris. Géilleann na Gaeil go bhfuil a cuid rialacha féin ag an bhfilíocht agus nach gá gurb ionann iad sin agus rialacha an mhanaigh éisealaigh a bhí ag iarraidh go mbeadh chuile shórt glan, úsáideach agus ‘fírinneach’ - agus ar thaitin sé leis a thaispeáint go raibh sé os cionn cách trína chuid scríbhinní a bhreacadh le nathanna agus le focail Ghréigise.<br /><br />Nílim ach i dtús taighde faoi Erasmus. Tá gach seans ann go bhfuil aiste i gcomhair Feasta ann.Cailliomachashttp://www.blogger.com/profile/05537386285993218088noreply@blogger.com9tag:blogger.com,1999:blog-5546243640047476490.post-5498174350685987292009-10-16T04:42:00.000-07:002009-10-16T05:28:50.186-07:00DéiseI ndiaidh staraithe tromchúiseacha dlúthchainteacha dúfhoclacha an Bhéarla, i ndiaidh tagairtí do DIL agus don <span style="font-style: italic;">Thesaurus Paleohibernicus,</span> shíl mé nár mhiste beagán peirspictíochta. Ainneoin iarrachtaí <a href="http://litrocht.blogspot.com/2009/10/cruinneas-staire-na-deise.html">Uí Chróinín</a>, Uí Chorraín agus Uí Cheithearnaigh sa <span style="font-style: italic;">New History of Ireland</span>, b'fhéidir nach bhfuil mórán eolais eile againn faoi na Déise seachas an méid atá ráite i ndeireadh an fhíseáin bhreá seo.<br /><br />Tá a fhios agam gur i mBéarla atá an físeán seo ach nach i mBéarla atá stair na nGael á scríobh i láthair na huaire? Agus rud eile: murab ionann agus na staraithe proifisiúnta, tá an fear a ghlacann páirt sa scannán seo, Franklin, tar éis dorn breá físeán Gaeilge a dhéanamh chomh maith agus tá siad le fáil <a href="http://www.youtube.com/watch?v=LVYrOn7j7eo&feature=PlayList&p=08B55B0AC797FF48&index=0&playnext=1">anseo</a>. Bainigí sult as!<br /><br /><br /><object width="320" height="265"><param name="movie" value="http://www.youtube.com/v/PjOdNHJvCjE&hl=en&fs=1&color1=0x234900&color2=0x4e9e00"><param name="allowFullScreen" value="true"><param name="allowscriptaccess" value="always"><embed src="http://www.youtube.com/v/PjOdNHJvCjE&hl=en&fs=1&color1=0x234900&color2=0x4e9e00" type="application/x-shockwave-flash" allowscriptaccess="always" allowfullscreen="true" width="320" height="265"></embed></object>Cailliomachashttp://www.blogger.com/profile/05537386285993218088noreply@blogger.com3tag:blogger.com,1999:blog-5546243640047476490.post-22127390455361696992009-10-13T05:26:00.000-07:002009-10-13T12:04:05.936-07:00Cruinneas Staire: Na Déise<a onblur="try {parent.deselectBloggerImageGracefully();} catch(e) {}" href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEj6Qwt0Uwqb1JuKVc1d64otFzjWzanZk3VBphqrqERIZRAjeRzxqogmKdi6ap_UcNaTONI0Lvzt_vCoWj2Yg-fHwT-Op0olL4c2gEssENAy5yBp1-UQEXtz4j5Jp3WnGl_gyYpIm3pBYCSc/s1600-h/D%C3%A9agl%C3%A1n.jpg"><img style="margin: 0pt 0pt 10px 10px; float: right; cursor: pointer; width: 134px; height: 226px;" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEj6Qwt0Uwqb1JuKVc1d64otFzjWzanZk3VBphqrqERIZRAjeRzxqogmKdi6ap_UcNaTONI0Lvzt_vCoWj2Yg-fHwT-Op0olL4c2gEssENAy5yBp1-UQEXtz4j5Jp3WnGl_gyYpIm3pBYCSc/s320/D%C3%A9agl%C3%A1n.jpg" alt="" id="BLOGGER_PHOTO_ID_5392067428835695026" border="0" /></a><br />Ionnarbadh na nDéise a bhfuil cur síos air i Leabhar na hUidhre, ar tharla sé? Díreach toisc go bhfuil cur síos air i lámhscríbhinn, ní leor sin as féin mar fhianaise gur tharla sé (féach alt roimhe seo ar <a href="http://litrocht.blogspot.com/2009/10/cruinneas-staire-na-deise.html">Chruinneas Staire: Teacht na Críostaíochta</a>). In ainneoin a ndeirtear in DIL sv ‘Déisi’ agus in ainneoin a bhfuil inste dúinn i m<span style="font-style: italic;">Beatha Dhéagláin</span> agus arís i bh<span style="font-style: italic;">Foras Feasa</span> Sheathrúin Chéitinn, d'fhéadfadh sé gurb éard atá sa scéal faoi Dhéise Teamhrach a bheith á ruaigeadh míniú ar an bhfáth a bhfuil an logainm ‘Déise’ le fáil in áiteanna éagsúla.<br /><br />Is éard a chiallaíonn an focal ‘déis’: <span style="font-style: italic;">tenant, vassal; vassalry ... vasal or rent paying community</span> (DIL sv). Na háiteanna a raibh pobail den chineál sin lonnaithe (mar shampla in aice le Teamhair nó i Luimneach) thugtaí ‘Déise’ orthu.<br /><br />D'fhéadfadh sé gur pobal den chineál sin a bhí sa cheantar a dtugtar 'Na Déise' air inniu agus nach raibh aon bhaint acu le Teamhair ach amháin ceangal foclaíochta agus staid maireachtála. Fágann sin mise i bponc mar go bhfuil an méid sin ag dul in aghaidh ruda a dúirt mé cheana <a href="http://litrocht.blogspot.com/2009/10/ionradh-agus-ionnarbadh.html">anseo</a>. Tá má tá. Is le haghaidh tuairimíochta agus cur i gcás agus roinnt eolais, smaointe agus mothúchán atá blaganna ann, cuid mhaith, dar liom. Tá gá le tuilleadh taighde ar an gceann seo is cinnte.<br /><br />Ó thaobh na Críostaíochta de, ceanglaíodh Déaglán leis an bpobal sin, na Déise, ó dheas. Fuarthas an véarsa seo i leabhar a chuir an tArdeaspag Ussher i gcló in 1639 agus atá curtha in eagar ag Stokes agus Strahan sa <span style="font-style: italic;">Thesaurus Paleohibernicus</span> iml. 2, lch 297:<br /><br />Ailbe umal Patric Muman mó cach rádh<br />Declan Patric na nDéise, in Déisi oc Declan cobráth.<br /><br />Is é Ailbhe umhal Pádraig na Mumhan mó gach rá<br />Déaglán Pádraig na nDéise, beidh na Déise ag Déaglán go brách.<br /><br />Agus tá na <a href="http://www.youtube.com/watch?v=uHNryp7xx7k">Déise </a>beo beathach i gcónaí, mar is eol dúinn.Cailliomachashttp://www.blogger.com/profile/05537386285993218088noreply@blogger.com6